نوآوران آنلاین-یوسف داداش‌زاده ـ معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس ـ با اشاره به این‌که در هفت ماه گذشته ۱۸۷ هزار ایرانی به ارمنستان سفر کرده‌اند و در مقابل ۲۱۰ هزار ارمنی به ایران وارد شده‌اند، افزود: آمدن ارمنی‌ها یک بحث است و میزان ماندگاری آن‌ها بحثی دیگر. هفت ماه پیش وقتی به همراه هیاتی از منطقه آزاد ارس برای رایزنی و مذاکره به ارمنستان سفر کردیم متوجه شدیم مردم این کشور از ارس و مرزهای همجوار با ایران شناختی ندارند، برای همین تور رسانه‌ای برگزار و دو تفاهم‌نامه در راستای معرفی و تعاملات گردشگری امضا شد. معتقدیم اگر بخش خصوصی هم وارد شود و با بخش خصوصی کشور هدف مذاکره کند، به نحوی که به عقد تفاهم‌نامه شود منجر شود، در جذب بیشتر گردشگر خارجی و ماندگاری آن‌ها موثر خواهد بود.
«گردشگری حلال» در کوریدور ارس ـ ایروان
او با بیان این‌که ارس در حال طراحی بسته‌های مشترک گردشگری با منطقه نخجوان و ارمنستان است، افزود: ارمنستان به یکی از مقاصد گردشگری کشورهای حوزه خلیج فارس تبدیل شده اما مساله‌ای وجود دارد و این کشور «گردشگری حلال» ندارد. درحال مذاکره هستیم تا کوریدور گردشگری ارس تا ایروان را با محوریت «گردشگری حلال» راه‌اندازی کنیم تا سهم‌مان را از گردشگری ارمنستان به‌دست آوریم و صرفا نقش کوریدور را ایفا نکنیم.
وی ادامه داد: ارس با نخجوان نیز هم‌مرز است و اتباع جمهوری آذربایجان به ارس سفر می‌کنند اما طبیعتا بیشتر آن‌ها برای تامین نیازهای رومزه وارد این منطقه می‌شوند که ما به آن‌ها بازدیدکننده روزانه می‌گوییم اما قصد داریم آن‌ها را به گردشگر تبدیل کنیم که اکنون با مرمت آثار تاریخی و ثبت ژئوپارک ارس در آینده، این ظرفیت را داریم.
داداش‌زاده درباره ایده این منطقه برای افزایش ماندگاری گردشگران خارجی در ارس، گفت: در گذشته به این ظرفیت کمتر توجه می‌شد، چون مرمت آثار تاریخی منطقه به پایان نرسیده بود اما حالا مرمت این آثار تکمیل شده است. درحال حاضر بزرگترین مشکل گردشگری ایران و ارس معرفی نشدن به جوامع بین‌المللی است، برای همین منطقه آزاد ارس عضو سازمان جهانی گردشگری شد و درحال پیوستن به سایر شبکه‌های جهانی همچون شهرهای سالم و ژئوپارک‌ها است. حالا هم که موضوع ارزش پول ایران در گردشگری مطرح است جا دارد این تهدید را به فرصتی در گردشگری تبدیل کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس افزود: با تحلیل رفتاری که روی گردشگران خارجی انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم آن‌ها علاقه‌مندند به مقاصدی سفر کنند که بیشترین آثار ثبت جهانی را دارد. برای همین لازم است آثار بیشتری را ثبت کنیم و به عضویت شبکه‌های جهانی درآییم. کلیسای «سنت استپانوس» اثری تاریخی است که در یونسکو ثبت شده و چند سالی هم هست که به پربازدیدکننده‌ترین اثر تاریخی در منطقه شمال غرب ایران با اختلاف زیاد از بازار تبریز و کندوان، تبدیل شده است. در کنار آن پرونده جنگل‌های ارسباران و ژئوپارک ارس برای ثبت جهانی آماده می‌شود.
قطار نخجوان ـ مشهد دوباره راه می‌افتد
داداش‌زاده سپس درباره اتصال دوباره خط آهن نخجوان ـ جلفا ـ مشهد که از سال ۱۳۹۵ در چند نوبت راه‌اندازی و حرکت آن به دلایل فنی متوقف شده است، توضیح داد: شرکت «ارس ریل» برای خرید ۲۰ واگن وی‌آی‌پی از خارج کشور اقدام کرد که پروژه آن با توجه به مشکلات ارزی موقتا متوقف شد. درحال حاضر به صورت موردی قطاری از تهران و مشهد به جلفا چارتر می‌شود. در آخرین جلسه با سفیر جمهوری آذربایجان نیز این تمایل ابراز شد تا از ظرفیت ناوگان ریلی نخجوان هم استفاده و قطار نخجوان ـ مشهد با مشارکت «ارس ریل» راه‌اندازی شود که مذاکرات ادامه دارد.
او اضافه کرد: مشکلی در ریل‌های نخجوان و جلفا برای اتصال وجود ندارد. ایستگاه جلفا از قدیم خوب بوده و قدمتی بیش از یکصد سال دارد. حالا این‌که برخی مطرح می‌کنند بوژی ریل مانع برقراری این قطار است اصلا اهمیتی ندارد. از طرفی فاصله زمینی بین نخجوان و جلفا ۳۰ کیلومتر است، گردشگری که تمایل داشته باشد به ایران، ارس و یا مشهد برود، این مسافت را می‌تواند زمینی طی کند و از آن‌جا با قطار مسیر را ادامه دهد. ما معتقدیم راه‌اندازی این خط آهن و برقراری دوباره قطار آن صرفه اقتصادی دارد، فقط باید ظرفیت‌های گردشگری کشورمان را در کشورهای همجوار خوب معرفی کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس درباره بازه زمانی که برای برقراری این قطار پیش‌بینی شده است، گفت: یک ماه قبل با سفیر جمهوری آذربایجان مذاکره کردیم که خیلی هم پیگیر موضوع است. فکر می‌کنم تا یک ماه آینده تفاهم‌نامه نهایی بین دو شرکت ایرانی و آذری بسته و نهایتا تا پایان سال این قطار برقرار می‌شود.
داداش‌زاده درباره استراتژی منطقه آزاد ارس در گردشگری نخست با یادآوری این‌که ارس جزء نسل دوم مناطق آزاد کشور است که در سال ۱۳۸۲ به تصویب مجلس رسید و از اواخر سال ۸۳ کار خود را شروع کرد و چند دوره محدوده آن تغییر کرد، افزود: همزمان با تغییر محدوده منطقه، سند راهبردی آن تهیه و ۱۰ استراتژی تعیین شد که طرح جامع ارس نیز بر این اساس تصویب شد. در سال ۱۳۹۱ که این سند بازنگری شد در گام نخست تجارت و سپس گردشگری در اولویت قرار گرفت.
وی ادامه داد: ارس طرح جامع گردشگری دارد که از افراد باتجربه برای تهیه آن بهره گرفته شده است. این‌طور نبود در شهر دیگری برای ارس تصمیم بگیرند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس اظهار کرد: چند اعتقاد در حوزه گردشگری داریم؛ نخست این‌که خودمان متخصص حوزه گردشگری نیستیم. از طرفی معتقدیم مدیریت گردشگری باید به عهده بخش خصوصی و مردم باشد. مطابق این دیدگاه و استراتژی منطقه دو مسیر گردشگری در غرب و شرق تعریف شد که زیرساخت مسیر غرب آماده شده و اکنون روی مسیر شرق متمرکز شده‌ایم و آموزش جوامع محلی را آغاز کرده‌ایم و در کنار آن به رویدادسازی پرداخته‌ایم و امسال هم روی برندینگ ارس با محوریت گردشگری کار می‌کنیم که تا یک ماه آینده آماده می‌شود و تبلیغات را بر آن اساس انجام می‌دهیم.
او تاکید کرد: ما اصلا تحت تاثیر فشارهای احساسی نیستیم و مطابق نقشه‌ای که تهیه شده است، حرکت می‌کنیم.
دادش‌زاده همچنین درباره اثر احتمالی تغییرات مدیریت گردشگری این منطقه در جریان ثبت بین‌المللی پرونده‌هایی از جمله ژئوپارک با توجه به محدودیت زمانی که برای بررسی در یونسکو دارد، بیان کرد: فردمحور نیستیم، کارمان را تیمی انجام می‌دهیم، تاکید پرونده‌ها هم روی شخص نیست. تغییر مدیران هم کاملا طبیعی است و در روند ثبت پرونده خللی وارد نمی‌کند. افراد در تیم فقط نقش‌شان تغییر می‌کند، حذف نمی‌شوند.
بلایی که سر خودرو و مسکن آمد سر گردشگری هم می‌آید
او در ادامه با تاکید بر این‌که در گردشگری نباید دچار ساده‌اندیشی شویم، اظهار کرد: متاسفانه گردشگری در کشورمان درحال حرکت به این سمت است. تصور می‌کنند گردشگری بخش ساده‌ای است، همه کارشناس این حوزه شده‌اند و درباره آن نقشه راه می‌دهند. تصورم این است اگر این رویه را ادامه دهیم همان بلایی که سر مسکن و خودروسازی آمد سر گردشگری هم می‌آید.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس با توجه به ارزش افزوده و اشتغال‌زایی بالای این صنعت، تاکید کرد: حساسیت در گردشگری بیشتر است، چون خروجی کار به مشتری عرضه می‌شود و میزان رضایت آن در جذب گردشگران بعدی اثر دارد. گردشگری مثل خودرو نیست که امروز عرضه شود و بعد که دچار نقص شد فراخوان دهیم آن را بازگردانند. اگر خدمت اشتباه و نادرست دهیم، مشتری ناراضی می‌شود و دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد که جبران آن هم بی‌فایده است.
داداش‌زاده گفت: گردشگری ایرانی‌ترین کالا است که باید برای آن خیلی وقت گذاشت و حمایت کرد و اجازه نداد افراد غیرمتخصص به عنوان صاحب‌نظر درباره آن اظهارنظر کنند. باید این پازل را با حساسیت و وسواس ویژه تکمیل کرد تا زنجیره ارزش شکل بگیرد و در نهایت ارزش‌آفرینی داشته باشد.