نوآوران آنلاین- آزادراه تهران - شمال پروژه بزرگ راه‌سازی در کشور است که در چهار قطعه ۳۳، ۲۱، ۴۷ و ۲۰ کیلومتری شهر تهران را به شهرهای غربی استان مازندران متصل می‌کند. مسیر آزادراه از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان شروع و در امتداد دره کن پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان به تدریج از منطقه کوهستانی توچال عبور کرده، سپس توسط تونل بلند تالون به طول ۴۸۵۰ متر این رشته کوه را قطع کرده و در دامنه‌های شمالی آن در منطقه دو آب شهرستانک قرار می‌گیرد.
از آن پس مسیر به موازات جاده قدیم کرج-چالوس امتداد می‌یابد و در دره سرهنگ وارد تونل البرز به طول ۶۴۰۰ متر شده و در پل زنگوله خارج، سپس با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده موجود کرج-چالوس تا شهر چالوس ادامه یافته و در نهایت با یک تقاطع غیر همسطح به کمربندی چالوس-تنکابن متصل می‌شود. باید خاطرنشان کرد که قطعه چهارم این آزادراه حدفاصل سه‌راهی دشت نظیر مرزن‌آباد-چالوس به طول حدود ۲۰ کیلومتر است که دارای دو خط رفت و دو خط برگشت بوده و در قسمت‌های فراز، یک خط کندرو به مسیر اضافه می‌شود، در حالی که اجرای این قطعه از سال ۱۳۷۵ آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید.
قطعه یک آزادراه؛ افتتاح در تابستان ۹۸
طول منطقه یک آزادراه تهران-شمال ۳۲ کیلومتر است و از پروژه‌های بزرگ عمرانی در کشور به شمار می‌آید و تمامی فناوری‌های روز جهان در این پروژه استفاده شده است، پروژه‌ای که عملیات اجرایی آن به صورت مشترک بین وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مستضعفان و همچنین پیمانکاران داخلی به صورت هماهنگ و یکپارچه اجرا می‌شود. بهره‌برداری از منطقه یک آزادراه تهران-شمال به طول ۳۲ کیلومتر باعث کاهش ۶۰ کیلومتری مسیر و ۲۰ دقیقه‌ای زمان تا سه‌راهی شهرستانک خواهد شد و بهره برداری آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
این در حالی است که طبق گفته محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی قطعه یک آزادراه تهران-شمال در تابستان سال ۱۳۹۸ به مرحله بهره برداری می‌رسد. شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل نیز در مورد قطعه یک این آزادراه اعلام کرد که پروژه مذکور با پیشرفت فیزیکی ۹۴ درصدی همراه بوده و فقط بخش کمی از عملیات اجرایی آن باقی مانده است.
علل طولانی شدن مدت ساخت آزادراه
در خصوص عوامل تأثیرگذار که موجب طولانی شدن مدت اجرای آزادراه تهران-شمال شده است، باید اعلام کرد که طبق گفته وزیر راه و شهرسازی عوامل رکود زیادی بر این پروژه تحمیل شده است و معارضین متعددی بر این پروژه وجود داشت. علاوه بر این آزادراه تهران-شمال در سال‌های گذشته در اولویت پروژه‌های عمرانی دولت قرار نداشت و در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ یک دوره فعالیت چشم‌گیر صورت گرفت که منجر به احداث و بهره‌برداری از منطقه ۴ شد، اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و دوازدهم عملیات اجرایی بر روی منطقه یک و ۲ بدون وقفه از سال ۱۳۹۳ شکل گرفت که با مشاهده روند اجرایی پروژه هیچ یک از نقاط تعطیل نبوده است.
از پیشرفت قطعات ۲ و ۳ چه خبر؟
در خصوص مناطق ۲ و سه آزادراه تهران-شمال نیز باید بیان کرد این دو منطقه از پل‌ها و تونل‌های بزرگ و متعددی تشکیل شده‌اند و به منظور احداث آن‌ها بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده حدود چهار سال زمان و ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز است.
منطقه ۲ این پروژه هم‌اکنون از ۲۶ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار و ۵۵۰ میلیارد تومان نیز در این منطقه هزینه شده است. در خصوص منطقه سه آزادراه تهران-شمال نیز باید اعلام کرد که ساخت این منطقه به قیمت روز به سرمایه‌ای بالغ بر ۴,۷۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد اما با توجه به مدت پنج سال زمان مورد نیاز برای اجرای آن، سرمایه‌ای نزدیک به هفت میلیارد تومان برآورد کرده‌اند که در مجموع سرمایه مورد نیاز برای بخش ۲ و سه به ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و در مجموع حدود ۳,۶۰۰ میلیارد تومان برای مناطق یک، ۲ و چهار هزینه شده است.
در خصوص نحوه جذب فاینانسور منطقه سه این آزادراه نیز باید اعلام کرد که چند شرکت ایرانی و چینی آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در منطقه سه آزادراه تهران-شمال اعلام کرده‌اند که مناقصه مربوطه نیز با همکاری وزارت راه وشهرسازی تا قبل از پایان سال جاری تنظیم و برگزار می‌شود تا وضعیت فاینانسور منطقه ۳ در نیمه اول سال آینده مشخص شود.
لایحه بودجه ۹۸ در مورد آزادراه چه می‌گوید؟
در حالی که احداث آزاد راه تهران-شمال از سال ۱۳۷۶ آغاز شده است، بر اساس برآورد صورت گرفته در لایحه بودجه سال آتی، این پروژه در سال ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد. هرچند که نمی‌توان همین فاصله زمانی ۲۴ ساله را نیز قطعی تلقی کرد و طبق گفته مسئولان این احتمال وجود دارد که پروژه مذکور تا سال ۱۴۰۲ طول بکشد.
احداث آزادراه تهران-شمال به طول ۱۲۱ کیلومتر که از سال ۱۳۷۶ کلید خورد و قرار بر این است که بر اساس برنامه زمان بندی شده در سال ۱۴۰۰ پایان یابد. گفتنی است برای این پروژه در طول برنامه پنجم توسعه و قبل از آن یک هزار و ۱۹۸ میلیارد و ۸۶۷ میلیون تومان هزینه شده است.
بر اساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، بودجه این طرح که به شرکت مادرتخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اختصاص می‌یابد در سال ۱۳۹۸ رقمی معادل سه میلیارد و ۴۷۱ میلیون تومان برآورد شده است؛ این در حالی است که در سال گذشته رقمی معادل ۱۴ میلیارد تومان اعتبار به این پروژه تخصیص داده شد. هرچند در سال ۱۳۹۷ رقمی معادل پنج میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان برای این پروژه مصوب شد اما رقم ابلاغی برای این پروژه معادل چهار میلیارد و ۴۲۵ میلیون تومان است.
در قانون بودجه سال ۹۷ موعد زمانی اتمام احداث آزاد راه تهران-شمال سال ۱۳۹۹ تعیین شده بود که در لایحه بودجه سال ۹۸، سال ۱۴۰۰ به عنوان سال پایانی احداث پروژه در نظر گرفته شده است.
ویژگی‌های آزادراه تهران – شمال
آزادراه تهران - شمال در مجموع ۱۲۱ کیلومتر طول، ۱۷۹ دستگاه تونل به طول ۱۰۱ هزار و پنج متر و ۹۴ دستگاه پل بزرگ به طول ۱۲ هزار و ۶۳۳ متر خواهد داشت. در مورد مشخصات کلی آزاد راه تهران - شمال نیز باید خاطرنشان کرد که چهار منطقه به طول ۳۳، ۲۱، ۴۷ و ۲۰ کیلومتر با اتمام این پروژه مدنظر قرار می‌گیرد و ۴۲ درصد از کل مسیر آزاد راه به صورت تونل و پل خواهد بود.
تعداد تونل‌ها در منطقه یک برابر ۳۹، در منطقه دو برابر با ۴۴، در منطقه سه برابر ۹۲ و در منطقه چهار برابر با چهار تونل خواهد بود و کل آزاد راه در نهایت با ۱۷۹ تونل مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. طول تونل‌ها نیز به ترتیب در مناطق چهارگانه برابر با ۳۳ هزار و ۴۰۰ متر، ۳۲ هزار و ۷۶۵ متر، ۳۳ هزار و ۵۲۰ متر و ۱۳۲۰ متر خواهد بود و در مجموع کل آزاد راه ۱۰۱ هزار و پنج متر تونل خواهد داشت.
آخرین وضعیت درصد حفاری تونل‌ها به گونه‌ای است که منطقه یک به صورت ۱۰۰ درصدی حفاری تونل شده است و در منطقه ۲ معادل ۵۲ درصد و در منطقه چهار ۱۰۰ درصد حفاری تونل صورت گرفته و در مورد کل آزاد راه باید اعلام کرد ۵۱ درصد حفاری تونل‌ها صورت پذیرفته و این درحالی است که منطقه سه تا کنون حفاری تونل نداشته است.
تعداد پل‌های بزرگ در منطقه یک برابر ۲۵، در منطقه دو معادل ۲۷، در منطقه سه برابر با ۳۸ و در منطقه چهار برابر با چهار دستگاه است و کل آزاد راه از ۹۴ دستگاه پل بزرگ برخوردار خواهد بود. همچنین طول پل‌های بزرگ در منطقه یک، دو، سه و چهار به ترتیب برابر ۳۱۳۷، ۲۵۳۵، ۶۴۳۵ و ۵۲۶ متر خواهد بود و در مجموع کل آزاد راه ۱۲ هزار و ۶۳۳ متر پل خواهد داشت.
در مورد خلاصه وضعیت منطقه یک آزاد راه تهران شمال نیز باید خاطرنشان کرد که تا سال ۱۳۹۳، ۱۰۰ درصد عملیات اجرایی در این منطقه توسط شرکت‌های خارجی انجام شد و از آن سال به بعد ۸۰ درصد توسط شرکت‌های ایرانی و ۲۰ درصد توسط شرکت‌های خارجی انجام شده و هم اکنون کمتر از ۵ درصد حجم کار در بخش مشاوره به شرکت‌های خارجی واگذار شد و ۱۰۰ درصد عملیات اجرایی توسط شرکت‌های ایرانی در حال انجام است.
تفاوت‌های آزادراه تهران-شمال با جاده تهران-چالوس
با اتمام پروژه آزادراه تهران-شمال شاهد کوتاه شدن ۶۴ کیلومتری مسیر، کاهش ۳ ساعته مدت زمان سفر و صرفه جویی ۶۰۰ میلیارد تومانی سالانه مصرف سوخت در قیاس با راه تهران-کرج-چالوس خواهیم بود. طول مسیر آزادراه تهران-شمال ۱۲۱ کیلومتر خواهد بود و در حالی که طول مسیر راه تهران-کرج-چالوس ۱۸۵ کیلومتر است، با پایان این پروژه شاهد کوتاه شدن ۶۴ کیلومتری مسیر مربوطه خواهیم بود که در نهایت موجب خواهد شد به میزان سالانه ۶۰۰ میلیارد تومان در مصرف سوخت صرفه‌جویی شود.
سرعت طرح آزادراه تهران-شمال ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت است، در حالی که سرعت طرح راه تهران-کرج-چالوس ۵۰ کیلومتر بر ساعت است. علاوه بر این زمان سفر در آزادراه تهران-شمال یک ساعت و ۳۰ دقیقه پیش‌بینی شده است، در حالی که زمان سفر در راه تهران-کرج چالوس معادل چهار ساعت و سی دقیقه است.