چهل سالگی ؛ بلوغ فكرى و عقلانى

یاداشتی از دکتر داریوش حشمت چهل‌سالگی همواره آغاز یک مرحله‌ی جدید در زندگی انسان تلقی می‌شده است. در معارف اسلامی کسی که چهل سال از عمرش گذشته باشد را دارای «کمال عقل» می‌دانند. اکنون عمر جمهوری اسلامی به چهل رسیده است. معدودی از اعداد هستند که از اهمیتِ خاصی برخودارند به طوری که بعضی عقاید، سنن و آداب بر محور آنها بوده و همواره مورد توجه اند. عدد چهل از جمله اعدادی است که رمز و راز زیادی در وجود آن نهفته است. در فرهنگ اسلام نوعي رابطه تكويني و تشريعي نسبت به لفظ «اربعين» وجود دارد. دانشمندان مسلمان به‌ويژه آنان كه مشرب عرفانی دارند، به عدد چهل در زمينه خودسازی به ديده اهميت می‌نگرند و برای اين عدد در فعليت يافتن استعدادهای انسان و كامل شدن فضايل اخلاقی و پيمودن درجات معرفت تأثيری ويژه قائل هستند. در خلقت آدم أبو‌البشر اين مسأله مبيّن جهات استكمالي و فعليّت مقام خليفةاللهي او شده است؛ چنانچه در كتاب «إحياء العلوم» از پیامبر اکرم(ص) روايت است: إنّ اللهَ خَمَّرَ طينَةَ آدمَ بِيَدهِ أربعينَ صَباحًا. خداي متعال طينت و سرشت و ذات انسان را در مدّت چهل روز بپرداخت. همين نكته در مسأله بلوغ عقلاني انسان پس از گذشت چهل سال از عمر او در دنيا به چشم مي‌خورد؛ و در اشاره به اين موضوع خداوند متعال در قرآن كريم سوره احقاف آیه 15مي‌فرمايد: ) حَتىَّ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبّ‏ِ أَوْزِعْنىِ أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتىِ أَنْعَمْتَ عَلىَ‏َّ وَ عَلىَ‏ وَالِدَىَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَئهُ وَ أَصْلِحْ لىِ فىِ ذُرِّيَّتىِ إِنىّ‏ِ تُبْتُ إِلَيْكَ وَ إِنىّ‏ِ مِنَ الْمُسْلِمِين‏ ( «و هنگامي كه انسان به مرحله رشد و شكوفائي تامّ رسيد و چهل سال بر او بگذشت مي‌گويد: پروردگارا، طريق شكر و سپاس نعمتهاي خودت را بر من و پدر و مادرم به من الهام فرما! و طريق انجام عمل صالح كه مورد رضا و تحسين تو باشد را به من بياموز! و در ميان ذرّيّه من صلاح و سداد را استوار فرما! بدرستيكه من به تو روي آوردم و تسليم خواست و اراده تو گشتم.» در اين آيه شريفه بلوغ و کمال انسان را به مرتبه رشد عقلي و قِوام نفس در تدبير و رعايت مصالح و مفاسد در سنّ چهل سالگي مي‌شمرد. و پس از اين انسان از تجربيّات و اندوخته گذشته براي كمال روح و طيّ طريق سعادت و صلاح بهره مي‌گيرد، نه آنكه به سعه و ظرفيّت عقلاني او اضافه گردد. انقلاب اسلامی ایران اکنون به چهل سالگی خود رسیده است، چهل سالی که اگر در آن بررسی کنیم فراز و نشیب های شوق آفرین و عبرت آموز زیادی در آن به چشم می خورد. دشمنان انقلاب ایران از ابتدا دسیسه های بسیاری را به وجود آوردند؛ از ترور شخصیت های برجسته مانند آیت اله مطهری، آیت اله بهشتی و .... گرفته، تا تجزیه طلبی و ایجاد تفرقه در کشور و در نهایت با حربه هایی مانند تحریم، جنگ نظامی ، فرهنگی و جنگ اقتصادی؛ خواستند عرصه را بر ملت ایران تنگ کنند. با جرآت می توان گفت که شناخت و آگاهی دشمنان از توانمندی ها و ظرفیتهای ایران بزرگ بوده که نگرانی این قدرت های مستکبر را در پی‌داشته و ریشه تمام عداوتها و دشمنی ها را باید در این نکته دانست که؛ تجربيّات و اندوخته های ملت ایران در این چهل سال براي رسیدن به سعادت ایران اسلامی و انسجام مردم برای الگوسازی،رشد و پیشرفت همه جانبه کشور بسیار راهگشا بوده است. در پایان اگر بخواهیم بهترین توصیف را از وضعیت انقلاب اسلامی در چهل سالگی بیان نماییم، سخن رهبر حکیم انقلاب اسلامی کاملترین ترین و شیواترین مطلب است: "چهل سالگی انقلاب دوران پیری انقلاب نیست، دوران عقبگرد انقلاب نیست، دوران پختگی و نشاط انقلاب است. انقلاب در چهل سالگی، بحمدالله با قدرت، با حفظ شعارها و با برافراشته بودن پرچم‌های اصلی، همچنان دارد به پیش می‌رود"