نوآوران آنلاین- «هند کشوری با جمعیت 1.2 میلیاردی و بزرگترین دموکراسی جهان است که در یک دهه اخیر بواسطه رشد اقتصادی توانسته با اقتصاد جهانی همگرایی داشته باشد و حالا هندوستان در قامت یک بازیگر مهم در عرصه جهانی است» این توصیفی است که بانک جهانی از کشور هفتاد و دو ملت کرده است، کشوری که به نوعی دوره‌ای بسیار مهم و آمیخته به فرصت‌ها و تهدیدها را سپری می‌کند.
هندوستان تمام تمرکز خود را بر این موضوع معطوف کرده که زندگی شهروندان را تا سال 2030 یعنی یکصدمین سال استقلال این کشور بهبود بخشیده و شرایط زندگی آنها را ارتقاء دهد. رسیدن به این اهداف تا حدودی در گرو رشد اقتصادی بالا و پایدار است که براساس پیش‌بینی‌ها در سال‌های پیش‌رو رشد 7 درصدی را تجربه خواهد کرد و سعی دارد تا اصلاحاتی مانند سیستم مالیاتی کشور را انجام دهد.
اما در کنار این پیشرفت‌ها اقتصاد هند با چالش‌هایی مانند فقر روبه‌رو است که البته مبارزه بی‌امانی را در راستای کاهش آن شروع کرده است. به طوری که میزان فقر مطلق در دو دهه اخیر منتهی به سال 2015 از 46 درصد به 13.4 درصد کاهش پیدا کرده است. البته فقر تنها مشکل اقتصاد هند نیست، ناهمگونی شاخص‌های توسعه در میان تمام اقشار جامعه و مناطق جغرافیایی، سرمایه گذاری و صادرات پایین بخش خصوصی، سطح پایین تحصیلات و میزان پایین مشارکت زنان در اقتصاد هند از دیگر این مشکلات و چالش‌ها است.
بانک جهانی باور دارد توسعه اقتصادی هند تاثیر عمیقی بر اقتصاد جهانی خواهد گذاشت و اشاره می‌کند که کاهش و حذف فقر جهان در گرو مبارزه هند با این معظل اقتصادی است. رشد تجارت، ارتقای بهداشت، مدرنیزه کردن سیستم تغذیه، مدیریت منابع آبی، بهبود زندگی روستایی،... از دیگر پیامدهای توسعه هند بر اقتصاد جهان است.
بسیاری از کارشناشان رشد اقتصادی هند را ریشه در اصلاحات اقتصادی اوایل دهه نود میلادی می‌دانند که وزیر دارایی وقت مانموهان سینگ اقداماتی مانند لغو قوانین دست و پا گیر مالیاتی، تعدیل قوانین صادرات و واردات،تضمین امنیت سرمایه گذاری خارجی،... را در این راستا انجام داد.
در حال حاضر اقتصاد هند، اقتصادی متنوع است و کشاورزی، صنایع دستی، نساجی، صنعت و گستره وسیعی از خدمات را در بر می‌گیرد. اگر چه هنوز طیف بزرگی از نیروی کار هند، درآمد خود را به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم از بخش کشاورزی بدست می‌آورند، نقش بخش خدمات در اقتصاد هند اهمیت روزافزونی به خود گرفته‌است.
آغاز عصر دیجیتال و خیل فراوان جمعیت تحصیل‌کرده به تدریج اقتصاد این کشور را برای آن‌دسته از شرکت‌های بین‌المللی که خدمات به مشتریان و پشتیبانی فنی خود را برون‌سپاری می‌کنند به یک مقصد مهم تبدیل کرده‌است. هند یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان نیروی کار متخصص در زمینه‌های خدمات مالی و نرم‌افزاری و مهندسی نرم‌افزار است.
هند از جمله کشورهایی است که به دلیل رشد روز افزون اقتصادی و روند صنعتی شدن سریع به شدت به انرژی و واردات نفت نیاز دارد. این کشور بیش از 85 درصد از نفت مورد نیاز خود را از خارج کشور وارد می‌کند.
در گزارشی که مجمع جهانی اقتصاد منتشر کرده است این کشور به دلیل نقش زیادی که در افزایش مصرف انرژی در جهان ایفا می کند برجسته شده است که با جمعیت 1.2 میلیارد نفری خود بازار بزرگ مصرف انرژی جهان است. نباید فراموش کرد که 250 میلیون نفر در این کشور که اکثرشان هم در روستاها زندگی می کنند به برق دسترسی ندارند.
از آنجا که هند در حال تبدیل شدن به مرکز مصرف انرژی جهان است. تمام محاسبات نشان می دهند که هند به بزرگترین کشور مصرف کننده زغال سنگ در جهان تبدیل خواهد شد. این کشور همچنین بزرگترین کشور متقاضی نفت در جهان خواهد بود و بیش از 20 درصد از پنل‌های خورشیدی جهان نیز در هند نصب خواهند شد.
تبدیل شدن هند به بزرگترین کشور مصرف کننده انرژی در جهان به این دلیل است که میزان تقاضای انرژی در چین کاهش یافته است. از طرف دیگر هند همچنان تلاش می‌کند به افراد بیشتری برق رسانی کند.
همچنین گسترش روند شهرنشینی در هند به این معنی است که خودرو و تجهیزات بیشتری تولید خواهند شد که این امر به معنی افزایش مصرف سوخت و برق خواهد بود.
از سویی جمعیت نزدیک به 1 میلیارد و دویست میلیونی هند نیاز روز افزونی به حمل ونقل به ویژه خودرو را احساس می‌کند از همین روی برای تولید حجم بسیار بالای خودرو نیاز روزافزونی به سوخت و واردات سوخت از کشورهای تولیدکننده پیدا خواهد کرد.
صنعت خودروسازی هندوستان یکی از بزرگترین بازارهای خودرو در سطح جهان به شمار می‌رود. تاموتورز، ماروتی سوزوکی و هندوستان موتورز سه شرکت بزرگ خودروسازی این کشور محسوب می شوند.
با توجه به موراد مذکور نفت نقش حیاتی برای اقتصاد هند دارد که ایران همیشه نقش مهمی در تامین این کالای راهبردی داشته است. اما با خروج آمریکا از برجام این پیوند به نوعی تحت تاثیر فشار آمریکا قرار گرفته است به طوری که میزان صادرات نفت ایران به هند از 450 هزار به 310 هزار بشکه در روز ، براساس اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش یافته است. البته این میزان نیز به نوعی با اعطای معافیت خرید نفت ایران از سوی آمریکا اتفاق افتاده است، نباید فراموش کرد که این معافیت‌ها به گفته مقامات آمریکایی موقت است.
البته یکی دیگر از موضوعات تحریم علیه ایران ایجاد مانع در نقل و انتقالات پولی است که دریافت پول نفت را برای ایران با مشکل روبه‌رو می‌کند. بر همین اساس هند نیمی از ارز حاصل از فروش نفت ایران را به صورت روپیه به حساب‌های ایرانی نزد بانک‌های هندی واریز می‌کند تا از آن برای خرید کالا و خدمات استفاده شود و نیمی دیگر به صورت یورو و سایر ارزها در اختیار ایران قرار می‌گیرد.
محسن روحی‌صفت در گفت‌وگو با ایلنا در مورد رابطه ایران و هند گفت: روابط ایران و هند در سال‌های اخیر روند رو به رشدی داشته است اما در مقاطعی عوامل خارجی مانند تحریم‌های هسته‌ای یا تحریم‌های اخیر آمریکا آن را با مشکل رو به رو کرده است. حجم تجارت ایران و هند تقریبا 14 میلیارد دلار در سال است که 10 تا 11 میلیارد دلار آن مربوط به فروش نفت و بقیه نیز واردات و صادرات کالاهای غیرنفتی است.
روحی صفت در مورد معافیت‌های اخیر امریکا مبنی بر خرید نفت ایران برای هشت کشور از جمله هند گفت: با اینکه آمریکا هشت کشور را از تحریم‌ها معاف کرده اما هدف سیاست خارجی آن کاهش تدریجی آن است. البته هند امیدوار است که شرایط بگونه‌ای تغییر کند که این تحریم‌ها منتفی شود اما در صورت سخت شدن شرایط امکان جایگزینی نفت ایران از منابع دیگر وجود دارد.
این کارشناس مسائل شبه قاره تصریح کرد: هر چند که هند به دنبال منافع ملی خود است اما در همه معاملات منافع اقتصادی نقش 100 درصدی ندارد و اهمیتش از منافع سیاسی و امنیتی کمتر است.
با توجه به اینکه در دهه‌های اخیر رایزنی‌های اقتصادی و نقش آن در روابط کشورها پررنگتر شده است اما متاسفانه شاهد نقش کم رنگ آن در وزارت اقتصاد ایران بودیم که اقدامات اخیر وزیر جدید اقتصاد در راستای رایزنی‌های اقتصادی در عرصه بین‌المللی می‌تواند این خلا را پر کند و هند نیز می‌تواند جایگاه مهمی در دیپلماسی اقتصادی داشته باشد. بنابراین می‌توان گفت هند و ایران جایگاه ویژه‌ای در دورنمای اقتصادی یکدیگر دارند که در صورت رفع موانع می‌توانند از پتانسیل‌های فی‌مابین در جهت توسعه دو کشور استفاده کنند.