نوآوران آنلاین-

دکتر غلامحسین بیابانی دانشیار گروه کشف جرایم دانشگاه جامع علوم انتظامی امین

امروزه یکی از بی اخلاقی ترین پدیده ای که جامعه علمی را تهدید می کند موضوعاتی همچون انتشار مقالات فیک و بی ارزش با منابع جعلی و ساختگی است که این موضوع متاسفانه دامن مجامع علمی کشور و دنیا را گرفته است. به گونه ای که گروهی در گوشه کنار با مکان مشخص و با دریافت پول های کلان مقاله، کتاب و گزارش های علمی تنظیم و تحویل می دهند. این موضوع نه تنها جامعه علمی را زیر سوال می برد بلکه اعتبار آن را در مجامع جهانی خدشه دار می کند؛ هر چند متاسفانه این پدیده مربوط به یک یا چند کشور نیست بلکه موضوع یک پدیده جهانی است و مقابله و مبارزه با آن همت جامعه علمی جهان را می طلبد که بتواند بازارهای مجرمانه پژوهش و دانش را متلاشی کند و جامعه علمی را حداقل از بی اخلاقی پاکسازی نمایند؛ چرا که اگر جامعه علمی آلوده شود، سر ریز آن دیگر بخش های جامعه را فرا می گیرد و اخلاق و اخلاقیات جامعه را متلاشی می کند. بنابراین فعالیت‌های انتشارات جعلی و غیراخلاقی توسط یک عده امری شناخته شده است. اما این مقاله تلاش می‌کند تا توجه خوانندگان را به سویه پنهان برخی از این کسب‌وکارهای انتشاراتی جلب کند. در اینجا بازار جنایی مقالات علمی که تاثیری منفی بر اعتبار و قابل اعتماد بودن پژوهش در آموزش عالی و همچنین بر علوم و فنون دارد، معرفی نماید. لذا در این یادداشت با بهره گیری از پژوهش جناب شهریار سروشیان از دانشگاه پاهانگ مالزی که در این حوزه صورت گرفته و مرتبط با موضوع ما بوده به بخش-هایی از آن اشاره خواهیم کرد. چرا که در سال های اخیر انتشارات اخبار و محتوای غیراخلاقی و جعلی به دغدغه‌ای هرچه بیشتر در جهان پژوهش بدل شده است. در چند سال اخیر شاهد تعداد بیشتری از نشریات جعلی و دزدی و کنفرانس‌های اینترنتی جعلی بوده‌ایم. برخی از نشریات عجیب و قریب ها (اجق‌ها) از هویت افراد دانشگاهی و پژوهشگران سوءاستفاده می‌کنند. این کار با استفاده از نام‌های آنان در کمیته‌های گرداننده انجام می‌شود. آن‌ها همچنین از هویت‌های سازمان‌ها با استفاده از نام‌های آنان به عنوان اسپانسرهای وبسایت‌های خود سوءاستفاده می‌کنند. این امر حتی در حالتی ممکن است اتفاق افتد که چنین سازمان‌ها یا دانشگاهیانی اصلا وجود نداشته باشند؛ و اگر وجود داشته باشند، این سازمان‌ها و دانشگاهیان ذکر شده ممکن است ندانند که نام‌هایشان در فعالیت‌های اجق مورد استفاده قرار گرفته است.

اجق‌ها ایمیل‌های تایید شده به پژوهشگران می‌زنند و از آن‌ها می‌خواهند در ژورنال یا کنفرانس شرکت کنند. به نویسندگان ضمانت داده می‌شود که پس از پذیرش، مقالات آنان منتشر خواهد شد. بعدتر این که مقالات پذیرش می‌شوند و نویسندگان آن‌ها به دلیل چاپ مقاله‌شان یا ثبت نام در کنفرانس مبلغی گرفته می‌شود. اما این مقالات هیچ گاه در ژورنال‌های وعده داده شده چاپ نمی‌شوند. در حالی که این اجق‌ها تعداد هر چه بیشتری از نویسندگان را فریب می‌دهند، آن‌ها همچنین اطلاعات و نشانی های قربانیان خود را جمع‌آوری می‌کنند و برای اهداف بازاریابی، به دیگر پروژه‌های اجق و حتی شاید به منتشرکنندگان معتبر به فروش می‌رسانند.

به طور کلی می توان یک بخش دیگر از برخی از کسب‌وکارهای اجق، بازارهای جنایی پژوهشی است که در آن‌ها مقالات پژوهشی خرید و فروش می‌شوند. جای تعجب نیست که یک پژوهشگر مقاله خود که به یک اجق ارائه شده بود را منتشر شده به نام شخص دیگری بیابد. اما یک گزینه‌ مطمئن برای اجق‌ها، ترجمه‌ مقاله به زبان محلی خریداران برای انتشار در کنفرانس‌ها یا ژورنال‌های محلی است. این بازارهای جنایی پژوهشی به دلیل افزایش نیاز دانشگاهیان به انتشار مقاله به وجود می‌آیند تا بدین طریق شهرت خود را بهبود دهند.