نوآوران آنلاین- نوسانات نرخ ارز که هر از چندگاهی اقتصاد ایران را تحت تاثیر خود قرار می دهد یکی از عوامل اصلی افزایش ارزش دارایی های خارجی بانک مرکزی کشورمان و به دنبال آن رشد نقدینگی طی سال های اخیر بوده است. در چنین شرایطی باید گفت رشد تقدینگی هشداری برای گرانی مجدد در اقتصاد است. به منظور جلوگیری از این اتفاق باید بانک مرکزی اقداماتی در راستای کنترل نقدینگی انجام دهد تا کمتر شاهد پیامدهای منفی این رشد باشیم.
ناگفته نماند که رشد نقدینگی در کنار معایبی که دارد از مزایایی نیز برخوردار است. برای نمونه می توان به افزایش پول نقد در جامعه اشاره کرد که در صورت مهیا بودن شرایط مناسب می تواند در بخش های مختلف همچون تولید برای گسترش فعالیت های این حوزه به کار گرفته شود، اما متاسفانه این اتفاق در کشور ما نمی افتد و تنها آثار زیانبار رشد نقدینگی، اقتصاد ما را تحت تاثیر قرار می دهد.
در همین خصوص به گفتوگو با هادی حقشناس، استاندار گلستان، نماینده سابق مجلس و استاد دانشگاه پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می شود.
* چند روز پیش اعلام شد که براساس آمار بانک مرکزی میزان نقدینگی تا پایان سال 97 به رقم 9/18828 هزار میلیارد رسیده است که در مقایسه با سال قبل رشد 1/23 درصدی را تجربه کرده است. به نظر شما برای مهار نقدینگی و پیامدهای ناشی از بروز مشکل در این زمینه باید مسؤولان چه سیاست هایی را دنبال کنند؟
نقدینگی یکی از عواملی است که در همه اقتصادها به طور مستقیم بر تورم تاثیرگذار بوده است. به این معنا که هر زمان شاهد رشد نقدینگی در اقتصاد بودیم به دنبال آن تورم نیز بر جامعه تحمیل شد. در حقیقت باید گفت افزایش پول نقد در دست مردم موجب می شود که آن ها تقاضاهای بیشتری برای خرید نیازهای شان داشته باشند. به این ترتیب پول نقدشان را وارد بازارهایی همچون خودرو و مسکن می کنند و یکباره در این بازارها رشد قیمت اتفاق می افتد. تا جایی که دیگر کنترل بازار از دست خارج می شود و به دنبال آن در سایر بازارها نیز رشد قیمت ها را شاهد خواهیم بود. طبیعی است وقتی سپرده گذاری در بانک برای مردم فایده ای به دنبال نداشته باشد سرمایه شان را از سیستم بانکی خارج و وارد بخش های سودآور می کنند. در شرایط کنونی متاسفانه وضعیت اقتصادی در کشور ما به گونه ای شده است که بهترین راه کسب سود ورود به بازارهای سودآوری همچون خودرو و مسکن است. باید نسبت به این موضوع، اظهار تأسف کرد که شرایط برای دلالی به خوبی در ایران فراهم است. متاسفانه در حال حاضر سرمایه داران هیچ رغبتی برای ورود به بخش های تولیدی و صنعتی ندارند که رشد و توسعه اقتصادی را به دنبال دارد. در چنین حالتی، واسطه گری و دلالی تنها راهی است که افراد به آن ورود می کنند. بخش زیادی از تورمی که در اقتصاد درگیر آن هستیم درحقیقت ناشی از همین رشد دلالی است.
* به نظر شما علت اصلی رشد نقدینگی چه بوده است؟
شاید در دیگر کشورها شرایط اقتصادی به گونه ای باشد که رشد نقدینگی نهایتاً به افزایش تورم منجر نشود، اما در کشور ما به موازات رشد نقدینگی، باید منتظر افزایش قیمت ها باشیم. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته از نظر اقتصادی، سرمایه ها در بخش های مولد به کار گرفته می شود و آن چه در پایان حاصل می شود نتیجه ای جز حرکت رو به جلو در اقتصادشان نیست. متأسفانه در شرایط کنونی سیاست های غلطی که توسط بانک مرکزی دنبال می شود موجب شده تا شاهد رشد پایه پولی در کشور و به دنبال آن افزایش نقدینگی باشیم. نبود انضباط مالی در بخش های مختلف اقتصادی موجب شده تا به بهانه های مختلف با گرانی های فزاینده ای مواجه شویم؛ گرانی هایی که اگر نظارت و مدیریت صحیح صورت می گرفت شاهدش نبودیم و مردم کمتر تحت فشار اقتصادی قرار می گرفتند. در کنار رشد پایه پولی که عامل اصلی رشد نقدینگی است می توان به افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی نیز اشاره کرد. متاسفانه سیاست های در پیش گرفته شده در اقتصاد کشور ما خود عامل اصلی بروز مشکلات است و تا زمانی که این سیاست ها اصلاح نشود دیگر نمی توان امید به بهبود وضعیت داشت. در بسیاری از بخش ها نیز مسؤولان به اشتباه سعی دارند با ابلاغ بخشنامه و دستور، مشکلات را رفع کنند که این امر نیز نتایج معکوس داشته و اوضاع را بدتر کرده است. برای نمونه می توان به سیاست ارز 4200 تومانی اشاره کرد که تاثیر مثبتی در اقتصاد ایران نداشت و حتی هرج و مرجی را نیز ایجاد کرد که عده ای با استفاده از رانت توانستند کسب سود کنند. یکی از دلایل اصلی رشد نقدینگی را نیز می توان همین آشفته بازار ارز که طی سال های قبل رخ داد دانست؛ چراکه در حقیقت مردم سرمایه های شان را از بانک خارج کرده و وارد بازار ارز کردند و این پول بدون پشتوانه که تحت عنوان نقدینگی از آن یاد می شود اقتصاد را از مسیر با ثبات و آرام خود خارج ساخته است.