نوآوران آنلاین- * اخیرا تجمعاتی برگزار شد که در جریان آن به صراحت می‌توان مرز مشخصی میان اغتشاشگران و مردم معترض قائل شد. در برخی موارد این تجمعات به ناآرامی کشیده شد. متأسفانه در برخی از تریبون‌ها همه به یک چوب رانده می‌شوند و مردم را با اصطلاحاتی دور از شأن‌شان خطاب کردند. به نظر شما تا چه حد ضروری‌ست که تریبون‌های مذهبی، مقدس باقی بمانند و تا چه اندازه اهمیت دارد که افراد از پشت این تریبون‌ها دقیق‌تر به بیان مطالب بپردازند؟
مهم‌ترین شاخص یک جامعه دیندار که حاصل شریعت، فقه و مبانی نظری‌ست، رعایت مسائل اخلاقی‌ست. اگر به قرآن و سیره پیامبر رجوع کنیم، درمی‌یابیم که مهم‌ترین شاخص جامعه دینی رعایت اصول اخلاقی است. پیامبر اکرم (ص) نیز در این خصوص فرمودند که «من مبعوث شدم برای اکمال اخلاق». در قرآن کریم نیز به پیامبر نازل شده است که « مهم‌ترین عظمت پیامبر در اخلاقش است ». از این رو می‌توان گفت هم از نظر جوهر دین و هم از نظر مبانی فقهی و همچنین باتوجه به این‌که در جامعه دینی به سر می‌بریم و تریبون‌های نماز جمعه، مرکزی برای توسعه معارف و به‌ویژه اخلاق دینی هستند، طبیعتاً تریبون‌های مذهبی نیز باید مسائل اخلاقی را مورد توجه قرار دهند و عباراتی را که در تضاد با جوهر دین و مبانی فقهی است، به کار نبرند؛ چراکه در نتیجه این امر تریبون‌های مذهبی آسیب می‌بینند. تریبون‌های مذهبی اتاق بسته نیستند و هرچه از آن بیان شود، به سرعت در سطح جامعه منتشر می‌شود و مردم نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. همه باید در حفاظت از تریبون‌های مذهبی تلاش کنیم؛ نمازجمعه تهران درواقع جایی‌ست که هر پیامی که از آن‌جا منتقل شود به صورت داخلی و خارجی منعکس می‌شود. همه مسوؤلان اذعان دارندکه بخشی از اعتراضات به بروز رفتارهای غیرمتعارف و خشن و همراه با تخریب منجر شد، اما بخشی از این تجمعات نیز کاملاً به حق بود و علت آن را می‌توان در ناکارآمدی‌ها و مشکلات ناشی از مشکلات جامعه دانست. کاربرد کلمات نامناسب در تریبون‌های مقدس آثار بسیار بدی به ویژه در میان نسل جوان ما به دنبال دارد. این در حالی‌ست که تریبون‌های مذهبی باید زمینه ترویج اخلاق را در جامعه گسترش دهند. تریبون‌های مذهبی محلی نیست که در آن‌ها براساس احساسات و هیجانات رفتار کرد؛ چراکه مُنافی حقوق شهروندی است. هر امری در چارچوب حقوقی خود باید مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. نکته مهم این است که بخش زیادی از بررسی‌هایی که به عمل آمده و اعتراضاتی که صورت گرفت، مورد سوء‌استفاده عده قلیلی قرار گرفت که از خارج کشور هدایت می‌شدند. لذا نباید بدون توجه به علل و ریشه‌یابی اعتراضات به حق جامعه به بیان احساسات از تریبون‌های مقدس مذهبی پرداخت. نباید مردم را تحقیر کرد؛ چراکه یکی از علل بروز این اعتراضات، تحقیری است که بخشی از جامعه ما به‌ویژه جوانان در مسائل زندگی‌شان آن را حس کرده‌اند و به یأس و ناامیدی آن‌ها موجب شده است. باید تجدیدنظر جدی در ادبیات به کار برده شده در این‌‌گونه تریبون‌ها صورت گیرد تا زمینه ایجاد تنش در جامعه ایجاد نشود.
* باتوجه به حساسیت تریبون‌های مذهبی باید دقیق‌تر و سنجیده‌تر صحبت شود و به رغم ایجاد فضایی برای شنیده شدن اعتراضات و انتقادات مردم، زمینه برای تنش‌آفرینی مهیا نشود که این امر مستلزم وجود نهادهای مدنی و تقویت احزاب است. در این زمینه مسؤولان باید چه اقداماتی انجام دهند؟
من اعتقادد دارم که اعتراض، حق مردم است و باید در فضایی مناسب و توسط احزاب فعال این انتقادات مطرح و به نتیجه روشن و مشخص منتج شود، تجمعات خیابانی که به آشوب منجر شد باید مورد برخورد حقوقی قرار گیرند و حق برخورد غیراخلاقی در این خصوص نداریم؛ چراکه یکی از شاخص‌های مهم منطق اسلامی، رفتار براساس مسائل اخلاقی است. طبیعتاً اعتراض در جامعه مدنی اشکال و سطوح مختلف دارد و در این مسیر ضروری است که با تقویت سازوکارهای مدنی جامعه مسائل اجتماعی را رفع کنیم. این امر مستلزم تقویت احزاب در عرصه سیاسی است و در عرصه مسائل اقتصادی و اجتماعی نیز سندیکاها و سازمان‌های مردم‌نهاد باید تقویت شوند تا شاهد کاهش مشکلات این حوزه‌ها باشیم. درحقیقت نهادهای مدنی و سندیکاها نقش واسط میان مردم و حکومت را دارند و به تلطیف فضا و انتقال اعتراضات در قالب حقوقی کمک می‌کنند که به این ترتیب صدای جامعه معترض به مبادی لازم می رسد. طبیعی است هرچه نهادهای مدنی را گسترش دهیم، جامعه در مسیر نقد مشفقانه و اصلاح‌گرایانه بلندگوهای مناسبی به شکل منطقی و متناسب با هنجارها می‌یابد.