نوآوران آنلاین-روزنامه‌نگاران نیز لایحه سازمان نظام رسانه‌ای و لازم الاجرا شدن آن را به منزله خواندن فاتحه روزنامه‌نگاری مستقل می‌دانند. حال این سوال مطرح است لایحه‌ای که هیچ نقطه قوتی ندارد و همزمان با آغاز بحث‌ها پیرامون آن شاهد بروز واکنش‌های بسیاری بودیم، چرا باید تدوین و طرح شود. مگر نه این است که تدوین و تصویب قوانین باید با هدف رفع مشکلات و ایجاد شرایطی بهتر باشد.
در همین خصوص و با توجه به اهمیت موضوع به گفتوگو با نعمت احمدی، حقوقدان برجسته کشورمان پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود. طی روزهای اخیر بحث‌هایی درخصوص لایحه سازمان نظام رسانه‌ای مطرح شده و شاهد واکنش‌های حقوقدانان و کارشناسان رسانه در این زمینه بودیم. شما این لایحه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
هیچ شخصی را نمی‌یابید که موافق لایحه «سازمان نظام رسانه‌ای» باشد چراکه درصورت تصویب این لایحه، سازمانی تشکیل می‌شود که وظیفه صدور مجوز رسانه‌ها را بر عهده دارد. در صورت تصویب لایحه سازمان نظام رسانه‌ای حتی رسانه‌های دیداری و شنیداری را نیز دربرخواهد گرفت. در قالب این لایحه تشکیلاتی تعیین می‌شود که از طریق برگزاری انتخابات برای خبرنگاران پروانه فعالیت صادر می‌کند. به این ترتیب سازمانی تشکیل می‌شود که دولتی است. لایحه سازمان نظام رسانه‌ای در برخی از مواد برخلاف قانون اساسی است در حالی‌که رسانه‌ها در همه کشورهای دنیا از اهمیت غیرقابل انکاری برخوردار هستند. حال این سؤال مطرح است که چرا رسانه‌ها در دنیا تا این اندازه اهمیت دارند که تحت عنوان رکن چهارم دموکراسی از آن‌ها یاد می‌شود. در بیان این امر باید گفت پس از آن‌که اصل تفکیک قوا پیاده شد و حکومت‌ها دارای سه قوه مقننه، قضائیه و مجریه شدند، رسانه‌ها نیز به‌عنوان چشم و گوش مردم و رکن چهارم دموکراسی به فعالیت پرداختند. مطبوعات پایه چهارم آزادی در دنیا و از اهمیت بسیاری برخوردارند و به همین اعتبار است که در بسیاری از کشورها که قانونمند هستند شاهد فعالیت مطبوعات مستقل هستیم؛ وقتی در کشوری مطبوعات مستقل باشند، به راحتی می‌توانند رسالت خود مبنی بر چشم و گوش مردم بودن و نقد عملکرد قدرت‌ها را و همچنین بیان کاستی‌ها را به خوبی انجام دهند. روزنامه‌ها در بسیاری از کشورها منتقد دولت‌ها هستند نه مجیزگوی قدرت‌ها. اگر قرار باشد که خبرنگارها مجوز فعالیت‌شان را از مجمع دولتی دریافت کنند و تمدید این کارت نیز از طریق آن سازمان دولتی صورت گیرد، به خوبی نمی‌توانند به رسالت اصلی خود عمل کنند. از آن‌جایی که رسانه‌ها باید امکان فعالیت آزادانه داشته باشند، مخالف هرگونه دولتی شدن این حرفه هستم. در لایحه «سازمان نظام رسانه‌ای» حتی یک ماده را قابل دفاع ندیدم و وزیر ارشاد نیز مخالف این لایحه بود و این لایحه به نتیجه نخواهد رسید. اگر نیز به فرض به تصویب برسد شاهد زیرزمینی شدن فعالیت‌های روزنامه‌نگاری خواهیم بود به این معنا که دیگر کسی به سراغ روزنامه مکتوب نمی‌رود چراکه روزنامه‌ها بنگاه اقتصادی محسوب می‌شوند. از دیگر سو روزنامه‌نگاری علم و دانش است اما در شرایطی که هیچ روزنامه‌ای جرأت انتشار مطالب انتقادی را نداشته باشد بی‌تردید شاهد شکل گیری نهادی زیرزمینی خواهیم بود. از‌این‌رو می‌توان گفت که حاکم بودن نظارت دولتی فایده‌ای برای حرفه روزنامه‌نگاری ندارد. در شرایط کنونی که لایحه سازمان نظام رسانه‌ای به قانون تبدیل نشده است و به نوعی می‌توان گفت مطبوعات از آزادی بیشتری برخوردار هستند شاهد کاهش تیراژ مطبوعات هستیم. این در حالی است که در بسیاری از کشورها تیراژ مطبوعات با وجود همه مشکلات اما همچنان بالاست.
پس به این علت است که برخی چنین عنوان می‌کنند که با تصویب این لایحه باید فاتحه روزنامه‌نگاری مستقل را خواند؟
اگر لایحه سازمان نظام رسانه‌ای تصویب شود نه تنها باید فاتحه روزنامه‌نگاری مستقل را خواند بلکه شرایط به‌گونه‌ای می‌شود که دیگر کسی پا به عرصه فعالیت خبری نمی‌گذارد. پرواضح است که لایحه سازمان نظام رسانه‌ای مخالف با مواد قانون اساسی است. در چنین شرایطی مدیران مسؤول به راحتی قادر نخواهند بود که اقدام به استفاده از ظرفیت‌های خبرنگاران کنند و باید حتماً از میان افرادی انتخاب و به تکمیل کادر تحریریه خود بپردازند که دارای پروانه فعالیت باشند. * معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد چنین عنوان کرده است که لایحه سازمان نظام رسانه‌ای با هدف جرم‌زدایی تدوین شده است و به قانونمند کردن فعالیت‌های رسانه‌ای منجر می‌شود. شما اعتقاد دارید جرم‌زدایی تعبیر درستی برای این لایحه است؟ جرم‌زدایی از جمله وظایف و رسالت‌های دستگاه قضایی است نه وزارت ارشاد. از این رو بهتر است وزارت ارشاد وارد مسائل این چنینی نشود. ضمن این‌که تصویب لایحه سازمان نظام رسانه‌ای هیچ کمکی به جرم‌زدایی نمی‌کند.
این‌طور به نظر می‌رسد که تصویب لایحه سازمان نظام رسانه‌ای نه تنها کمکی به وضعیت رسانه‌ها نمی‌کند بلکه فضا را برای ادامه فعالیت‌شان سخت‌تر نیز می‌کند. به نظر شما در چنین شرایطی بهتر است که دولت چه تصمیمی در این خصوص اتخاذ نماید؟ دولت باید لایحه سازمان نظام رسانه‌ای را مسترد کند و یا این‌که برای بهبود وضعیت مطبوعات اقدام به تدوین لایحه جدید نماید که به ضرر رسانه‌نگاران نباشد. وزارت ارشاد نمی‌تواند متولی مطبوعات به معنای رسانه باشد چراکه مطبوعات نهادی مردمی هستند که به نقد قدرت می‌پردازند و باید از آزادی لازم برای بیان معضلات جامعه و همچنین ارائه راهکارهای کارشناسی شده برخوردار باشند.