نوآوران آنلاین- آمریکا پس از تحریم‌های گسترده اقتصادی، دیگر ابزاری برای اعمال فشار بر مردم ایران ندارد و شروع به تحریم‌های رسانه‌ای کرده است. بعد از ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، اینستاگرام به‌عنوان یکی از ابزارهای رسانه‌ای آمریکا شروع به مقابله با انتشار عکسهای حاج قاسم سلیمانی کرد و صفحاتی را که عکس این شهید را منتشر می‌کردند مسدود کرد، پس از آن به‌دستور وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم سایت‌های ایرانی آغاز شد.
اول دامنه سایت اشتراک ویدیویی آپارات و پس از آن دامنه‌های غیرایرانی خبرگزاری فارس مسدود شدند؛ درباره این اقدام و تبعات آن با دکتر "اکبر نصراللهی" رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: تحریم‌های رسانه‌ای آمریکا خلاف شعارهای منطبق با آزادی بیان غربی است و انگار مقابله سخت‌افزاری با تئوری‌های فکری ایران در دستور کار جدی آمریکایی‌ها قرار گرفته است؛ تحلیل شما از تحریم‌های رسانه‌ای آمریکا چیست؟
آمریکا در تازه‌ترین اقدام خود دامنه‌های غیرایرانی خبرگزاری فارس را مسدود کرد؛ به‌دنبال این عمل برخی مخاطبان از پیگیری اخبار این خبرگزاری بازماندند. قبل از واکنش به این اتفاق اول باید توضیحاتی درباره این خبرگزاری ارائه کرد.
خبرگزاری فارس نخستین خبرگزاری غیردولتی ایران است. قبل از آن خبرگزاری ایرنا و واحد مرکزی خبر و رسانه‌های دولتی دیگری حضور داشتند اما این خبرگزاری را می‌توان به‌عنوان نخستین خبرگزاری غیردولتی ایران معرفی کرد که از سال 82 شروع به کار کرده است. بدیهی است که هر خبرگزاری و رسانه‌ای گرایشات خاص خود را دارد، اما فارس به‌عنوان یک خبرگزاری غیردولتی با گرایشات خاص خود از سال 82 پیام‌رسانی می‌کند و مخاطبان خود را دارد.
به‌لحاظ منطقی و عقلی هم قرار نبود و نیست که همه رسانه‌ها از جمله خبرگزاری‌ها، خط‌مشی و سیاست‌های واحدی داشته باشند و دیدگاه واحدی را ترویج کنند؛ خبرگزاری فارس هم مستثنی از این اصل پذیرفته‌شده در جهان نیست و نباید به‌دلیل نزدیکی و هم‌جهتی به دستگاه و تفکر خاصی محدود و مسدود شود. بر اساس اصول ادعایی غرب همه در تولید و انتشار و دریافت اطلاعات و اخبار آزاد هستند اما غربی‌ها به‌ویژه آمریکا در عمل و در عرصه عمل به این اصول پایبند نیستند.
البته این اقدام غیرقانونی آمریکا بعد از اقدامات تروریستی و مسدود کردن و حذف صفحات کاربران اینستاگرام بابت ابراز احساسات و علاقه به سپهبد سلیمانی دور از ذهن نبوده است آمریکایی‌ها ردپای ایران و افراد و کشورهای مستقل را در هر عرصه‌ای دنبال میکنند تا بتوانند در آن نقطه به مخالفان خود ضربه بزنند. از مدت‌ها قبل آمریکا اصطلاحاً به سیم آخر زد و تقابل خود را با جمهوری اسلامی، به‌خلاف رویه قبلی و تاریخی برخورد یک ابرقدرت با کشورهای دیگر، به مقابله با افراد حقیقی و یک رسانه تنزل داده است.
برخورد مغایر با موازین بین‌المللی و ضد حقوق بشری آمریکا نظیر ترور شهید سلیمانی و برخورد با رسانه‌ها، هزینه‌های زیاد حیثیتی برای این کشور دارد و اگر مجبور و در ذلت و در حالت شکست نباشد، این‌گونه مستقیم و مغایر با موازین بین‌المللی دست به ترور شهید سلیمانی در محدوده فرودگاه بین‌المللی کشور میزبان و مسدود کردن دامنه غیرایرانی خبرگزاری فارس نمی‌زند.
تسنیم: این اقدامات آمریکایی‌ها به‌لحاظ قانونی چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟
این اقدام خلاف ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 و همچنین مخالف گفتمان جریان آزاد اطلاعات است. براساس مفاد صریح این ماده "هرکس"، می‌تواند "اطلاعات و اندیشه‌ها" را بدون هیچ گونه محدودیتی "از هر طریق" و "بدون توجه به مرزها" تولید و منتشر کند.
آمریکا سالها با این ادعاها و شعارها مبنی بر آزادی بیان، حق مردم به دانستن و جریان آزاد اطلاعات علیه کشورهای مختلف از جمله ایران جنگ روانی گسترده‌ای را راه انداخته است اما اینک در شرایط ضعف و بعد از شکست در عرصه‌های نظامی، با زیر پا گذاشتن این شعارها و ادعاها تن به هر اقدامی می‌دهد و این نشان می‌دهد آمریکایی‌ها حاضرند تمام ادعاها، شعارها و اعتبار پوچی را که دارند برای مقابله با ایران زیرپا بگذارند.
نمونه دیگر این اقدامات را در ماجرای شهادت سردار سلیمانی می‌بینیم؛ آمریکایی‌ها در اینستاگرام صفحاتی را که به این شهید بزرگوار ابراز علاقه می‌کردند، مسدود می‌کردند و پست‌های مرتبط را برمی‌داشتند. این اتفاق برای صفحات با مخاطب اندک هم مصداق داشت و برای خود من هم این اتفاق افتاد که پست مرتبط با شهید سلیمانی را از صفحه‌ام پاک کردند، این نقض آشکار آزادی بیان و حق تولید و انتشار آزاد اطلاعات است.
مسدودسازی دسترسی مردم به اطلاعات و محدود کردن عملکرد خبرگزاری‌ها نقض ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر است، این همان ماده‌ای است که در بسیاری از موارد آمریکایی‌ها با استناد به آن تلاش کرده‌اند به ایران و برخی کشورهای مستقل دیگر فشار وارد کنند.
اجازه بدهید این ماده را یک‌بار دیگر بازخوانی کنیم، در این ماده آمده است که «هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد، در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد». در این ماده آزادی بیان به‌صورت مطلق آمده است و می‌گوید هرکس می‌تواند بدون توجه به مرزها اظهار عقیده کند. حالا ممکن است ذکر شود که ایران هم خود در برخی موارد حقوق رسانه‌ها را نقض کرده است مثلاً فلان روزنامه تعطیل شده است پس چرا درباره این عملکرد آمریکایی‌ها انتقاد می‌کند. من به‌عنوان یک کارشناس باید به این نکته اشاره کنم که ممکن است یک کاری را کشوری در یک سطح محدودی غلط انجام دهد، البته ادعایی هم در مجامع بین‌الملل برای آموزه‌های غربی ندارد، آیا این اقدام آن کشور، می‌تواند مجوزی باشد برای غرب و آمریکا که موازین بین‌المللی را که خود عامل تصویب و مدعی اجرای آن است نقض کنند. اگر کشوری در زمان و یا در سطحی کار نادرست انجام دهد، مجوز و نشانه خوب و قانونی بودن عمل کشور دیگر نیست.
با همین استدلال می‌توان اثبات کرد که شعارهای دیگر آمریکایی‌ها در زمینه حقوق بشر، فریب و دروغ است؛ همین عملکرد دوگانه آمریکایی‌ها و غربی را نشان می‌دهد. اگرچه مسدود و محدود کردن رسانه‌ها و مردم ایران بسیار تلخ و نگران‌کننده است اما می‌تواند یک فرصت استثنایی برای آشکار کردن ماهیت و شعارهای دروغین آمریکایی باشد. کارشناسان رسانه چقدر باید تلاش می‌کردند تا به اذهان عمومی اثبات کنند شعارهای آزادی بیان و دسترسی آزاد به اطلاعات و حق مردم به دانستن و بی‌طرفی، از طرف غرب و آمریکا فریبی بیش نیست؛ حالا خود آمریکایی‌ها با عملکردشان این شعارهای دروغین را اثبات میکنند.
تسنیم: آیا با این اقدامات می‌توانند مانع از دسترسی به اطلاعات و اخبار جهانی شوند؟
در دنیای امروز دیگر نمی‌توان مانع دسترسی به اطلاعات شد. این امکان در اختیار تمام مردم دنیا هست که از مسیرهای گوناگون بتوانند به روایت‌های مختلف دسترسی پیدا کنند. همین مسدودسازی‌ها خود نوعی خبر است و این مفهوم را القا می‌کند که آمریکایی‌ها به مرحله عجز و ناتوانی در "جنگ روایت‌ها" رسیده‌اند. آستانه تحمل آمریکایی‌ها بسیار کم است و با وجود دسترسی به هزاران رسانه و سایت و روایت جعلی و نادرست و یک‌طرفه از رخدادهای جهانی، تحمل شنیدن یک روایت مخالف را ندارند.
مگر قرار است همه رسانه‌ها در جهان حرف و روایت آمریکایی را منتشر کنند که رسانه‌های مختلف و حتی صفحات اینستاگرامی کاربران عادی محدود و مسدود می‌شوند؟ پیام دیگر این مسدودسازی‌ها نتیجه نگرفتن از تحریم‌های سخت و روی آوردن به تحریم‌های نرم است.
آمریکایی‌ها در تقابل نظامی با ایران ضربه خوردند و نمی‌توانند در این عرصه پیروز شوند پس به‌سمت پیمودن ادامه راه جنگ نرم حرکت کردند. این کار شاید در کوتاه‌مدت مشکل‌ساز باشد اما در طولانی‌مدت به‌نفع کشورهای مستقل جهان خواهد بود.
تسنیم: اما در این رابطه و برای مقابله با اقدامات بعدی چه‌کار می‌توان کرد که این تصمیم آمریکایی‌ها به یک سلسله اقدامات مشابه تبدیل نشود؟
قبل از همه باید از این اتفاق یک درس گرفت و این‌که ما از مسیرهای مختلف هدفمان را فراموش نکنیم. مردم را نسبت به دشمن آگاه کنیم و ماهیت واقعی دشمن را به مردم نشان دهیم. این اتفاق باید درس عبرتی برای ما باشد تا تنها بر توان و زیرساختهای داخلی خودمان تکیه کنیم و تمام تخم‌مرغ‌هایمان را در سبد کشورهای خارجی و به‌ویژه کشور دشمن نگذاریم.
باید سعی کنیم از توان داخلی استفاده کنیم و دولت بستر فعالیت آزادانه رسانه‌ها را در محدوده‌های محلی، ملی و بین‌المللی فراهم کند. این وظایف به‌عهده فرد نیست و حاکمیت باید به آن رسیدگی کند. نباید دولت نسبت به این موضوعات بی‌تفاوت باشد و یا توجه ناکافی داشته باشد؛ این اقدامات نخستین و آخرین اقدامات آمریکا و به خبرگزاری فارس و صفحات اینستاگرامی محدود نیست بنابراین دولت باید برای تحقق و پیگیری حقوق رسانه‌ها، در این خصوص ستاد بحران تشکیل دهد و در مورد آنچه طی ماه‌های اخیر به محدودسازی و مسدودسازی فعالیت‌های مردم و رسانه‌ها ارتباط داشته اظهارنظر و اقدام کند.
دولت با این اقدامات باید بستری فراهم کند تا روایت و پیام مردم به گوش جهان برسد تا تصویر درستی از نظام جمهوری اسلامی و اسلام را به دنیا معرفی کنیم. در حال حاضر بستر فضای مجازی در دست ما نیست و لازم است دولت بستر فعالیت در عرصه فضای مجازی را فراهم کند تا تصویر درست و واقعی از اسلام و ایران به جهان مخابره شود.
رسانه‌ها و خبرنگاران گمان نکنند که مسدودسازی دامنه‌های غیرایرانی خبرگزاری فارس محدود به این رسانه می‌شود بلکه یک اقدام ادامه‌دار خواهد بود و به‌مرور به سایر رسانه‌ها و حتی صفحات مردمی هم سرایت خواهد کرد؛ فکر می‌کنم این اقدام آمریکا یک "استبداد عریان" است و ما شاهد یک دیکتاتوری در نظام رسانه‌ای هستیم.
مفاهیمی چون بی‌طرفی، دسترسی به جریان آزاد اطلاعات و تولید آزادانه اطلاعات از نظر آمریکایی‌ها و غربی‌ها وجود ندارد؛ هرآنچه می‌شنویم شعاری بیش نیست و این ماجرا خط پایانی بر دلخوشی‌های برخی روشنفکران و غرب‌زده‌ها است که بیش از این به شعارهای غربی دلخوش نکنند و بر توان داخلی تکیه داشته باشند.
منبع: تسنیم