نوآوران آنلاین- پوپک عظیم‌پور پژوهشگر عروسک‌های قومی در نشست پژوهش در عروسک‌های اقوام گفت: یک راز و جادویی به‌واسطه پشتوانه غنی فرهنگی در عروسک‌ها وجود دارد و همین راز است که عروسک‌ها را زنده نگه می‌دارد. عروسک‌ها از دیرباز واسطه باران‌خواهی، درخواست بند آمدن باران، مناسبت‌های پیش‌بهاری و به‌طور کلی ارتباط انسان با طبیعت بوده‌اند.
وی افزود: امروز تکنولوژی باعث قطع ارتباط ما با هستی شده و شاید صدای باران یا رنگ‌های زنده طبیعت در چشم و گوش شهروند امروزِ دنیای دیجیتال، به‌زیبایی آنچه یک روستایی تجربه می‌کند، نباشد. این‌میان عروسک‌ها واسطه چرخش انرژی میان انسان، اشیا و طبیعت هستند. همان‌گونه که از گذشته پیام انسان را به زمین، طبیعت و دام منتقل کرده و پیام‌آور شکرگذاری، باروری و صلح بوده‌اند.
این پژوهشگر عروسک‌های قومی در ادامه گفت: وقتی عروسک‌ها از گهواره‌ها بیرون آمدند و نقش آئینی پیدا کردند، به کارکرد نمایشی آنها توجه شد. به این ترتیب کشف شد که عروسک‌ها بسیار توانمندتر از انسان‌ها قادر به انتقال مفاهیم هستند. عروسک‌ها امروز به مقتضای زمان در انواع و اشکال گوناگون وجود دارند. از عروسک‌های مردم‌ساخت تا ربات‌ها و عروسک‌های دیجیتال، هنوز عروسک همراه زندگی بشر است.
عظیم‌پور درباره ابعاد و تنوع عروسک‌ها و کارکرد آنها گفت: از عروسک‌های بسیار کوچک غم و غصه که زیر بالش کودکان، همدم غصه‌های شبانه آنها بود تا عروسک‌های غول‌پیکر و ربات‌ها هریک کارکردهای خود را دارند. حتی عروسک‌هایی مثل پتروشکا در روسیه، با زبان تند انتقادی که جز کاراکتر آنهاست، کارکرد سیاسی دارند. همچنین حضور عروسک‌ها در تظاهرات و راهپیمایی‌ها رواج دارد. از کارکردهای تجاری عروسک‌ها نیز بارزترین وجه را در عروسک‌های تن‌پوشی مقابل فروشگاه‌ها می‌بینیم. از سویی دیگر عروسک‌ها در جایگاه ابژه‌های فرهنگی بسیار غنی، به‌عنوان سوغات فرهنگی کاربرد دارند.
بازآفرینی عروسک‌های قومی
مسعود ناصری مدیر موزه عروسک‌های ملل هم به‌عنوان دیگر سخنران این‌نشست به ضرورت تفکیک تعریف‌ها و اصطلاحاتی مثل عروسک قومی، بومی، مردم‌ساخت اشاره کرد و گفت: بستر زمان با تغییراتی که در ابعاد مختلف ایجاد می‌کند، نقش مهمی در شناخت عروسک دارد. اینکه بدانیم عروسک متعلق به چه دوره‌ای است، در کنار بستر دیگری که پهنه جغرافیایی و مکان است، به شناخت ما از عروسک‌ها شکل می‌دهد.
وی در ادامه گفت: در کنار عروسک، توجه به عروسک‌ساز، مخاطب عروسک و بوم و زمینه فرهنگی ساخت آن، باید برای شناخت و بازسازی مورد توجه قرار گیرد. برای مثال عروسک‌ساز به‌نوعی خود را در عروسکش تجلی می‌دهد و بوم و اقلیم نیز چنین تأثیری را روی ظاهر عروسک دارند.
مدیر موزه عروسک‌های ملل، بازسازی عروسک‌ها را در سه دسته «بازسازی با رعایت تمامی ویژگی‌های نمونه اصلی»، «بازسازی با تغییرات جزئی مطابق با نیازهای زندگی امروز» و «بازآفرینی عروسک‌های قومی» طبقه‌بندی کرد که هریک از این سه نوع بازسازی به اقتضای نیاز مخاطب و بسته به سایر عوامل به کار گرفته می‌شوند.