نوآوران آنلاین-احمدرضا امینی در گفت‌وگو با ایسنا، به تبیین سیر آماده سازی تا توزیع کتب درسی پرداخت و اظهار کرد: شروع کار از زمانی آغاز می شود که پیش نویس متن کتب درسی در اختیار اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی قرار بگیرد.
وی افزود: چهار وضعیت برای کتب درسی داریم؛ کتبی که بدون تغییر هستند، کتبی که تغییرات جزئی دارند، کتبی با تغییرات کلی و کتب جدید التالیف؛ اکنون مراحل آماده سازی و چاپ یک کتاب جدیدالتالیف را تشریح می‌کنیم.
امینی با بیان اینکه کتاب جدیدالتالیف از جنبه‌های مختلف بررسی و بارها در چرخه بررسی و اصلاح مجدد قرار می‌گیرد گفت: نخست اینکه ترتیب محتوا باید کامل باشد و دوم اگر به تصاویری ارجاع شده یا توضیحی برای تصویرسازی داده شده و کامل نیست، بخش آماده سازی با کارشناسان تالیف ارتباط برقرار و نسبت به تکمیل اقدام می‌کند.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش با بیان اینکه قطع کتاب درسی طی هماهنگی با چاپخانه و سیاست‌های سازمان مشخص و نهایی می‌شود افزود: سپس تعیین قلم و سایز تیتر و بدنه متن انجام و حتی فاصله بین خطوط و بین پاراگراف‌ها طبق استانداردهای گرافیکی مشخص می‌شوند و در نهایت پیش‌نویس در اختیار واحد هنری قرار می‌گیرد تا حروفچینی آغاز شود.
وی ادامه داد: در حین حروفچینی، کارشناسان گرافیک درباره قالب کتاب تصمیم‌گیری می‌کنند و کارشناسان یونیفرم کتاب را طراحی می‌کنند که کار سختی است. با آماده شدن المان‌های اولیه، ویراستاری مجدد انجام می‌شود و اگر خطایی وجود داشت مورد اصلاح قرار می‌گیرد و سپس ادامه کار به واحد صفحه آرایی سپرده می‌شود. مدیر هنری با صفحه آراء هماهنگ می‌شود که بر چه اساسی صفحه آرایی را جلو ببرد.
امینی افزود: با آماده شدن فصل اول کتاب، نمونه در اختیار مدیران هنری قرار می‌گیرد. نظر و نگاه مولف و تایید دفتر تالیف در اینجا لازم است. در ادامه کار پرینت اولیه از سوی بخش صفحه‌آرایی وارد بخش تصحیح می‌شود و دوباره نمونه با پیش نویس اولیه خبر چک و از هر نظر کنترل می شود و اگر پیشنهاداتی وجود داشت مورد توجه قرار می گیرد. همچنین پرینت اولیه با رسم الخط زبان ادب فارسی فرهنگستان نیز باید مطابقت پیدا کرده و کنترل شود.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه فرایند ارجاع کتب به مولف، معاونین و روسا، گرافیست، صفحه آراء و مصحح بعضا تا هفت مرتبه هم تکرار می‌شود تا اشکالات احصاء شوند گفت: در حین کار، کتاب در فرایند اعتبار سنجی نیز قرار می‌گیرد تا صاحبنظران و افراد خبره نیز درباره آن اعلام نظر کنند.
وی اضافه کرد: در نهایت "کارت خبر" صادر می‌شود که باید به تایید مولف، مدیران مربوط و رئیس سازمان برسد. در مراحل آخر فایل چاپی تهیه شده و کنترل کیفیت، رنگ و متریال کاغذ انجام و به چاپخانه ارسال می‌شود. چاپخانه پروف کتاب را برای سازمان ارسال می‌کند که ما آن را مجدد با نمونه اصلی تطبیق می‌دهیم تا اگر چیزی جا افتاده باشد توسط واحد تصحیح اعمال شود. خروجی اصلاحی دوباره برای چاپخانه ارسال می شود و بعد از تایید پروف نهایی عملیات چاپ آغاز خواهد شد.
امینی درباره شمارگان کتاب درسی نیز عنوان کرد: اینکه چه تعداد کتاب درسی باید چاپ شود به تعداد دانش آموزان ثبت نام شده بستگی دارد. البته ما در ابتدا یک شمارگان موقت صادر می کنیم و این عدد به تدریج کامل می‌شود تا بتوانیم بر اساس آمار واقعی و دقیق، باقیمانده مورد نیاز را نیز تولید کنیم. ضمن اینکه ما هزار عنوان کتاب درسی داریم و هر کتاب شمارگان خاص خود را دارد.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به اینکه عملیات چاپ کتاب درسی معمولاً چه زمانی از سال آغاز می‌شود؟ گفت: آماده سازی و چاپ کتب حددو یک سال زودتر شروع می شود. به عنوان مثال از اول آذر ماه جاری عملیات چاپ کتاب‌های درسی سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ را بر اساس ۷۰ درصد شمارگان موقت آغاز می‌کنیم و به تدریج کتب چاپ شده به استان‌ها ارسال می‌شوند. همینطور که به مرور آمارها قطعی شدند ما به شرکت چاپ اعلام و رقم چاپ را قطعی می‌کنیم.
وی با بیان اینکه استان‌ها نیز از اردیبهشت ماه هر سال عملیات توزیع کتب را انجام می‌دهند و کتاب‌های درسی را به مرور به مناطق ارسال می‌کنند گفت: در آنجا کتاب‌ها دسته‌بندی می‌شوند و مناطق از هفته اول و دوم شهریور کتب درسی را در اختیار مدارس قرار می دهند و مدارس نیز مکلف هستند در اولین روز سال تحصیلی کتاب را به دانش آموزان تحویل دهند.
علت بدون کتاب ماندن تعدادی از دانش آموزان با گذشت ۲۰ روز از آغاز سال چه بود؟
امینی درباره علت مشکلات به وجود آمده بود کمبود کتاب در سال جاری و بدون کتاب ماندن تعدادی از دانش آموزان با گذشت ۲۰ روز از آغاز سال تحصیلی گفت: تعدادی که مشکل داشتند ثبت نام در سامانه را انجام نداده بودند.
وی ادامه داد: از طریق سامانه، روند ثبت‌نام را کنترل می‌کنیم و می‌دانیم که کدام دانش‌آموزان هنوز ثبت نام نکردند.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به اطلاع رسانی‌های مکرر از طریق رسانه‌ها و ابلاغ بخشنامه به مدارس و مناطق جهت ثبت نام به موقع کتاب‌های درسی اشاره و عنوان کرد: سامانه ثبت سفارش اینترنتی از ۲۰ فروردین ماه جاری فعال شد و ما به شیوه های مختلف به مناطق و استان‌ها اطلاع رسانی کردیم.
هنوز ۵۰ هزار نفر در کل کشور برای دریافت کتاب ثبت نام نکرده‌اند
امینی با بیان اینکه ثبت سفارش کتاب هنوز در حال انجام و تکمیل است گفت: طبق اطلاعات ما هنوز ۵۰ هزار نفر در کل کشور برای دریافت کتاب ثبت نام نکرده‌اند. از این تعداد، برخی مردود شده بودند، برخی تغییر رشته داده‌اند، برخی از خواهر و برادر یا نزدیکان سال بالایی خود کتاب گرفته اند و برخی نیز اصلا ثبت نام نکرده‌اند.
وی افزود: یکی دیگر از اشکالاتی که وجود داشت این بود که مدرسه بر اساس لیست ثبت نام شده‌ها، کتاب توزیع نکرده است. هرچند حواله ها مشخص بوده اما برخی مدارس در این زمینه دقت لازم را نکرده‌اند.
کم‌کاری و تخلف برخی مسئولان توزیع مناطق
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی همچنین به کم‌کاری و تخلف برخی مسئولان توزیع مناطق اشاره کرد و گفت: ما در حال بررسی موضوع هستیم که چرا کتب درسی به موقع و به درستی تحویل داده نشده‌اند؟. متاسفانه شماری از کتاب‌های درسی به بازار آزاد رفته‌اند، البته ما از همکارانمان که شبانه روز تلاش کردند باید قدردانی کنیم، اما تعدادی هم مرتکب تخلف شده‌اند. آمار ثبت‌نام‌ها و روند دریافت کتب درسی در سامانه مشخص است. برخی متخلفین را شناسایی کردیم و با آنها برخورد جدی صورت خواهد پذیرفت.
نزدیک به ۸۶۵ هزار جابجایی رشته، پایه و محل تحصیل داشتیم
امینی با تاکید بر اینکه اگر دانش آموز به موقع کتاب درسی اش را ثبت نام می‌کرد چنین اتفاقاتی رخ نمی‌داد؛ درباره تغییر رشته و تغییر محل جابجایی محل سکونت و اشکالاتی که امسال در دریافت کتب درسی به علت اشکالات سامانه به وجود آمد نیز گفت: نزدیک به ۸۶۵ هزار جابجایی رشته، پایه و محل تحصیل داشتیم. ما محل سکونت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر را به صورت سیستمی تغییر دادیم. اگر محل تحصیل تغییر کند ما خودمان می‌توانیم در سامانه مدرسه دریافت کننده را جابجا کنیم اما اگر تغییر رشته صورت گرفته باشد خود دانش آموز باید آن را تایید کرده و حتما در سامانه اصلاح می‌کرد.
لازم نیست خانواده‌ها برای خرید کتب درسی به بازار آزاد مراجعه کنند
فعلا سامانه ثبت سفارش کتب، باز است
وی با بیان اینکه از ۲۶ شهریور تا کنون ۲۳۱ هزار و ۵۳۸ سفارش ثبت شده است، درباره کسانی که هنوز موفق به ثبت نام و دریافت کتب درسی نشده و اعلام کرده‌اند که در کتابفروشی‌های سطح شهر نیز کتاب وجود ندارد گفت: لازم نیست خانواده‌ها برای دریافت کتب درسی به بازار آزاد مراجعه کنند، به خانواده‌ها توصیه می‌کنم حتما باید مکانیزم را رعایت کنند. فعلاً سامانه باز است تا بتوانیم آمار ثبت نام نشده‌ها را تکمیل کنیم. سامانه فروش تک جلدی نیز باز است تا در هرمقطعی بتوانند کتب خود را سفارش دهند و از طریق پست دریافت کنند.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه آگاهی رسانی انجام شده و کتاب به اندازه کافی موجود است و در اختیار اداره پست نیز قرار گرفته است اظهار کرد: تا کنون ۴۰ هزار سفارش از طریق پست تحویل داده شده است. اگر کتاب در منطقه موجود باشد یک تا دو روز کاری و اگر از سوی پست تحویل شود، حداکثر هفت روز کاری به طول می انجامد تا کتاب به دست دانش‌آموزان برسد.
امینی با تأکید دوباره بر ثبت به موقع سفارش‌ها گفت: ما به مدیران مدارس و مناطق هشدارهای لازم را داده بودیم که هنوز آمار ثبت نامشان کامل نشده؛ اما گاهی اوقات خانواده هم همکاری نکرده است. برای جلوگیری از بروز دوباره چنین اشکالاتی باید ثبت نام ها را سرعت بدهیم.
وی افزود: بهینه کردن مصرف، صفر کردن هزینه‌های مرجوعی و شفافیت مالی از جمله مزیت‌های ثبت سفارش اینترنتی است.
مدیرکل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پایان درباره کاغذ مورد نیاز چاپ کتب درسی برای سال آینده که قرار بود با ارز دولتی وارد شود نیز گفت: کارهای اداری تهیه کاغذ با ارز دولتی برای سال آینده در حال انجام است و تلاش می‌کنیم تا کتاب ارزان و با کیفیت در زمان و مکان مناسب توزیع شود.