نوآوران آنلاین- 25 خرداد زمانی به عنوان روز ملی گل و گیاه در ایران نامگذاری شده است. به بهانه روز ملی گل و گیاه دیداری داشتم از دهکده گل و گیاه محلات و سری هم به سالن های تولید گل زدم. محلات دیر زمانی است که به پایتخت گل و گیاه ایران شناخته می شود. در همسایگی این شهر سرسبز و درختان تنومند چنار، دهکده گل و گیاه ایران بنا شده است. میهمان یکی از تولیدکنندگان انواع گل رز در این دهکده بودیم. مزرعه دانش در دهکده گل و گیاه محلات پذیرای گروه مان بود، فرصتی پیش آمد تا با مشکلات و روند تولید گل در ایران آشنا شویم.
تاریخچه نامگذاری گل و گیاه در ایران
در سال 84 با درخواست اتحادیه گل و گیاه کشور و همکاری وزارت جهاد کشاورزی، 25 خردادماه به‌عنوان روز ملی گل و گیاه نامگذاری شد. فارغ از تبعات اقتصادی برای نامگذاری یکروز به عنوان روز گل و گیاه در ایران که اتفاقاً تاثیرات مثبتی بر روند تولید گل داشت، دوستدارن طبیعت از اینکه می‌توانستند در این روز و به بهانه روز ملی در جهت حمایت از گیاهان در حال انقراض فعالیت بیشتری کرده و با رسانه ای کردن هر چه بیشتر این سوژه قدم های مثبت دیگری در این راستا بردارند.
متاسفانه اختصاص روز ملی گل و گیاه عمر کوتاهی داشت و در سال1390 درعین ناباوری از تقویم رسمی کشور حذف شد و این در حالی بود که برای دولت نه بار مالی داشت و نه به لحاظ تقویمی منافاتی با مناسبت های مذهبی و آیینی ما بوجود نیاورده بود. حذف این روز از تقویم‌ها از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به اینکه بار مالی و یا تبعاتی را برای دولت به همراه نداشته است، بدون هیچ توجیه و یا ذکر دلیلی صورت گرفت، علی‌رغم این اقدام باز هم فعالان صنعت گل و گیاه کشور 25 خرداد هر سال را جشن گرفته و با گرد هم آمدن به چالش‌ها و دغدغه‌های خود می‌پردازند. با وجود پیگیری‌ها و گله‌های تولیدکنندگان و فعالان این عرصه، همچنان گل در تقویم کشور جایگاهی ندارد. به گفته برخی تولیدکنندگان گل، صادرات گل و گیاه در پنج سالی که روز ملی گل توانسته بود جایگاهی را در تقویم داشته باشد، 10 برابر تنوع و کیفیت تولید نیز بالا رفته بود. پیگیری های فعالان صنعت گل در کشور تا کنون به جایی نرسیده و دلیل حذف این روز از تقویم کشور هنوز به صورت یک پرسش بی پاسخ ماندگار شده است.
پیشینه مناسبت های گل و گیاه در ایران
قدیمی‌ترین سند در رابطه با پیشینه و دسته گل در کشور به گل و غنچه‌های دست داریوش در سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید است که بیشتر از دوهزار و 500 سال قدمت دارد. بنا بر نظر تحلیلگران تاریخ این نقوش در مراسم برپایی جشن نوروز و بر اساس اظهارنظرهای دیگری، مراسم تاج‌گذاری را به نمایش می‌گذارد. این نقوش گویایی از توجه و علاقه ایرانیان نسبت به گل و تقدیم دسته گل به‌عنوان هدیه است. رسم تقدیم گل در اروپا به‌عنوان هدیه و تحفه، رسمی است که از ایران به کشورهای اروپایی سرایت کرده و این در حالی است که قدمت تقدیم گل در ایران به قدری است که نمی‌توان به‌طور مشخص و دقیق، مبداء آن را یافت.
سرانه مصرف
به گفته دکتر عرب، مالک مزرعه دانش در حال حاضر سرانه گل در ایران به علل مختلف کمتر از 10 شاخه رسیده و این در حالی است که سرانه متوسط در اروپا بیش از 150 شاخه می‌باشد. مسؤول دو سوله سه هزار متری تولید رز در دهکده گل و گیاه محلات اضافه می‌کند: هزینه های نگهداری سالن های تولید گل به شدت بالا رفته و گران شده و در نتیجه سرانه مصرف آن به 5 یا 6 شاخه سقوط کرده است. متاسفانه در وضعیت تورمی و با افزایش هزینه های اجاره مسکن و خوراک و پوشاک یا آموزش و درمان، گل به عنوان اولین کالای لوکس مصرفی از سبد خانوار ایرانیان در حال حذف شدن است. در حال حاضر فقط دو روز اصلی برای بازار گل در ایران مطرح است و آن هم روز معلم و روز مادر یا روز زن است و در سایر روز های سال بازار گل در ایران خواستار و مشتری قابل توجهی ندارد. با وجود تحمیل هزینه های سنگین، تولیدکنندگان به سختی روزگار می‌گذرانند و عده زیادی نیز در همین شهرک عطای تولید را به لقایش بخشیده اند. نبود بازار داخلی از یک سو و تعطیل شدن بازار صادرات به واسطه مشکلات تحریم موجب شده که صنعت تولید گل در ایران روزهای سختی را سپری کند. دلبستگی به همکاران مان در این سالن و پایداری برای تعطیل نشدن این صنعت، موجب شده که با وجود تمام مشکلات به تولید حداقلی ادامه داده و به امید روزهای خوش گل و گیاه فعالیت کنیم.
روز ملی گیاه
بخش دوم نامگذاری 25 خرداد روز ملی گیاه است، جدای از دغدغه های تولیدکنندگان گل، گیاهان کشور نیز از حال روز خوشی برخوردار نیستند. فارغ از اهمیت وجود گیاهان و تاثیر آن در زندگی انسان که به لحاظ جسمی و روحی بر افراد اثرات خوشایندی می‌گذارد، حفاظت از گونه های گیاهی ایران مسأله بسیار حیاتی که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت.ایران از حیث تنوع گونه های گیاهی جزو کشورهای غنی دنیاست. گونه های گیاهی بسیار ارزشمندی در برخی نقاط ایران یافت می شود که یا به دلیل ارزش دارویی و یا به خاطر قدمت آن اهمیت دارد. از باب ارزشمند بودن گونه های گیاهی در ایران، ذکر همین نکته کافی است که نوار جنگلی حاشیه دریاچه خزر که به جنگل های هیرکانی معروف هستند حکم فسیل های زنده را دارند و از حیث تنوع در دنیا بی نظیر هستند و به نوعی موزه طبیعی به شمار می روند. این جنگل ها که مربوط به دوران ژوراسیک می باشند دارای گونه های بی نظیری از درختان پهن برگ هستند که برخی از آن ها تنها بومی ایران است و در هیچ کجای جهان یافت نمی شود. روز ملی گیاه فرصتی مناسبی بود تا به این بهانه به مشکلات و تبعات جبران‌ناپذیر خسارت‌های وارده بر جنگل ها مورد بازبینی قرار گرفته و دستکم در این روز اجماعی پیرامون گل و گیاه صورت بگیرد.
این در حالی است که اسفند ماه گذشته،کیا دلیری رئیس انجمن جنگلبانی ایران در مصاحبه ای با ایسنا با تأکید بر اینکه جنگل‌های شمال بیش از ۴۲ درصد تخریب داشته‌اند، می‌افزاید: با این شرایط باید گفت تمامی جنگل‌های شمال از بین رفته و تا چند سال دیگر اثری از آن نخواهد بود .
کیادلیری، با بیان اینکه متخصصان منابع طبیعی هیچ اهرمی برای جلوگیری از تخریب جنگل‌ها ندارند، گفت: «تنها با آگاهی دادن به مردم درباره منابع طبیعی می‌توانیم به حفظ جنگل‌ها کمک کنیم و مردم باید بدانند که این سرزمین متعلق به همه ماست و برنده و بازنده نداریم»... شاید یکی از راه های مؤثر در آموزش و آگاهی مردم وجود روزهای ملی با عناوین محیط زیستی باشدتا با این بهانه مردم را تشویق به حفظ ذخایر چند میلیون ساله این کشور کرد. حذف یک روز زیست محیطی از تقویم ایران و سکوت در برابر یک اقدام اشتباه، خسران محسوب می‌شود و بی تفاوتی به این امر هیچ توجیهی ندارد، منطقی است که هر چه زودتر به تمام توان در جهت ارتقای سطح فرهنگی مردم در حفظ منابع زیست محیطی تلاش مضاعف کنیم و نه اینکه با کنار گذاشتن روز ملی گل و گیاه فرصت های آموزش را نیز از مردم بگیریم، فرصت هایی که هیچ هزینه و بار مالی برای دولت ندارد و حداقل با رسانه ای شدن روز ملی گل و گیاه، می‌توان سطح دانش زیست محیطی مردم را بالا برد.