نوآوران آنلاین- همایش «نقش تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و دیجیتالی در تحولات گردشگری افغانستان و ایران» در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه گردشگری بین المللی گردشگری تهران درحالی برگزار شد که طرف ایرانی از آن استقبالی نکرد.
افغانستان برای نخستین بار در نمایشگاه گردشگری ایران حضوری فعال دارد و با انگیزه گشودن درهای گردشگری، تبلیغات خود را برای جذب گردشگران ایرانی به صورت محدود آغاز کرده است. این همایش که در سالنی نیمه خالی و بیشتر با حضور اتباع افغانستانی در محل نمایشگاه بین المللی تهران برگزار شد، با وجود طرح موضوع ارتباط و نقش تکنولوژی در گردشگری اما غیاب آژانس‌ها و مقامات مرتبط گردشگری ایران در آن، به طرف افغانستانی این فرصت را داد تا بیشتر به بیان چالش‌های دو کشور در روابط گردشگری بپردازد و درد دل کند.
افغانستانی‌ها هند را به ایران ترجیح می‌دهند!
سیدرضا حسینی میثم، مشاور وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با اشاره به پیشینه گردشگری در کشور افغانستان که در دهه ۵۰ شمسی بیش از ۱۲۰ هزار توریست داشت و پس از آن، تحت تأثیر تحولات سیاسی قرار گرفت، گفت: ۴۰ سال است که شاهد سایه جنگ در افغانستان هستیم، اتفاقی که زیرساخت‌های اساسی گردشگری را از هم پاشید و باعث شد پیشرفت جهانی در گردشگری نداشته باشیم. با سقوط طالبان بار دیگر زمینه‌های توسعه در گردشگری فراهم شد که متأسفانه تا کنون نتوانسته‌ایم از آن درست استفاده کنیم، چون گردشگری جزو اولویت‌های نخست دولت افغانستان نبود.
وی افزود: دو سه سالی است که وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به عنوان متولی گردشگری گام‌هایی را برای ایجاد تحول برداشته است که تا حد زیادی به آنچه می‌خواستیم، رسیده‌ایم هرچند با ایده آل فاصله داریم، چرا که شرایط افغانستان و امنیت در آن چالشی را برای گردشگری ایجاد کرده است.
میثم با مرور جاذبه‌های گردشگری افغانستان و با تاکید بر ضرورت فعالیت بخش خصوصی و دولتی دو کشور برای توسعه همکاری‌های گردشگری، این سوال را مطرح کرد که دولت‌ها چه تسهیلاتی می‌توانند برای افزایش عوائد و درآمد گردشگری ارائه دهند، در پاسخ به آن گفت: متأسفانه صدور ویزا در هر دو کشور با چالش و سختی مواجه است. اگر به عنوان یک افغانستانی به کنسولگری‌های ایران مراجعه کنید با روندی یکسان روبرو نمی‌شوید. رفتارها سلیقه‌ای است. نمی گویم این رویه اشتباه است اما نبود روند یکسان در صدور ویزا به گردشگری ضربه می‌زند.
مشاور وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به شرایط صدور ویزای هندوستان که متقاضی زیادی از افغانستان دارد اشاره کرد و افزود: دریافت ویزای این کشور برای یک افغانستانی خیلی ساده و البته رایگان است. این ویزا را در نصف روز و یا حداکثر در یک روز می‌توان دریافت کرد، درحالی که اگر یک بیمار بخواهد ویزای ایران را بگیرد، حتماً باید خودش برای انجام مصاحبه به سفارت یا کنسولگری ایران مراجعه کند و ساعت‌ها در یک صف طولانی منتظر بماند، البته این زمان حالا کوتاه شده ولی من سال گذشته برای گرفتن ویزا ۶ ساعت در صف منتظر بودم. بعد از این مرحله باید ۸۰ یورو پول ویزای ایران را بدهیم، ۱۵ یورو هم بابت بیمه اجباری سفر پرداخت کنیم، بعد از آن بلیت هواپیمایی که قیمت کابل تهران کابل حدود ۳۹۰ دلار می‌شود، تهیه کنیم، این فرآیند یک معضل است.
وی اضافه کرد: اگر قرار است برای درمان به ایران مراجعه کنیم می‌توانیم با هزینه‌ای کمتر از ایران و دردسرهایی به مراتب کمتر برای گرفتن ویزا به هند برویم و یا با یک چهارم این هزینه به پاکستان سفر کنیم.
میثم در ادامه گفت: بی انصاف نباشیم، از ایران هم اگر قرار باشد به افغانستان سفر کنند، همین فرایند را طی می‌کنند؛ باید مصاحبه کنند، ۸۰ یورو پول ویزا بدهند و بعد یک دلیل بیاورند که چرا می‌خواهند به افغانستان سفر کنند. مواردی گزارش شده که توریست به سفارت یا کنسولگری افغانستان در ایران مراجعه کرده و جواب رد شنیده است، مسؤولان سفارت گفته‌اند «لزومی ندارد به افغانستان بروید» و یا «شما را دارای صلاحیت تشخیص نمی دهیم». با این کارها چه اتفاقی می‌افتد، فقط هر دو کشور از گردشگر و افزایش درآمد محروم می‌شوند.
وی به ضعف تبلیغات افغانستان در معرفی جاذبه‌های گردشگری این کشور اشاره کرد و افزود: این ضعف در هر دو کشور وجود دارد. نباید قضاوت را به حضور مهاجران افغانستانی در ایران محدود کرد، بسیاری از افغانستانی‌ها شناخت دقیقی از ایران ندارند. یک تاجر افغانستانی تعریف می‌کرد که پس از سه روز حضور در نمایشگاه گردشگری تهران دریافته چه ذهنیت اشتباهی درباره ایران داشته است. او می‌گفت وقتی می‌خواستم به ایران سفر کنم فکر می‌کردم از لحظه ورود یک نیروی امنیتی مدام ما را کنترل می‌کند و با محیط بسته‌ای روبرو خواهم شد و امکان دیدن هر جایی را نخواهم داشت، درحالی که هیچ کدام اتفاق نیافتاد ضمن اینکه متوجه شدیم زن ایران چقدر متفاوت از آنچه معرفی شده‌اند، است و آنطور که تبلیغ کرده‌اند محدودیت زندگی ندارد.
او درباره تکریم نشدن گردشگر افغانستانی در ایران گفت: قصه دردناک گردشگر افغانستانی از زمان گرفتن ویزا آغاز می‌شود و تا میدان هوایی (فرودگاه) ایران ادامه دارد. برخی از اتباع افغانستانی به خاطر همین برخورد ترجیح می‌دهند به ایران نیایند و همان هزینه را بدهند و به تاجیکستان و یا ازبکستان و هر کشور دیگری بروند. آژانس‌هایی که در بازار افغانستان و ایران کار می‌کنند می‌گویند وقتی برای گرفتن ویزای سلامت مراجعه کرده‌اند به آنها گفته شده ما گردشگر عراقی داریم و گردشگر افغانستانی نمی‌خواهیم.
مشاور وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان درحالی که هیچ مقام مسؤول و یا آژانس ایرانی در این همایش حضور نداشت، به ارائه راهکارهایی برای بهبود روابط گردشگری دو کشور و تسهیل در روند تعاملات ایران و افغانستان در این حوزه پرداخت و بر ضرورت آسان شدن فرآیند صدور ویزا تاکید کرد و گفت: اگر طرف ایرانی موافق باشد، افغانستان کاملاً آماده است هزینه ویزا را کم کند. باید برای این رابطه تسهیلات را فراهم و هزینه‌ها را کم کرد.
او اضافه کرد: کوشش ما این است که در کمیته فنی دو کشور که تشکیل شده است زمینه صدور ویزای خاص برای اقشاری همچون دانشجویان آسان شود و یا ویزای سلامت را رایگان کنیم. اجرای این ایده‌ها همت متولیانی چون وزارت خارجه و متولیان گردشگری را می‌طلبد.
ایران و افغانستان نسبت بهم بدفهمی دارند
مجتبی نوروزی، معاون مرکز مطالعات فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و معاون سابق رایزنی فرهنگی ایران در کابل نیز با طرح این پرسش که چرا با وجود این همه اشتراکات بین دو کشور به سطح درستی از تعاملات دست پیدا نکرده‌ایم، گفت: دو کشور دچار نوعی بدفهمی متقابل و عمومی هستند. این مشکل در سطح عمومی، نخبگان، تصمیم سازان و سیاستمداران وجود دارد، به طوری که حتی از اتفاقات خوب دو کشور هم سوءبرداشت می‌شود، اما چه کار باید تا این بدفهمی از بین برود. یکی از عوامل، شناخت ضعیف از طرف مقابل است. معتقدم این موضوع در طرف ایرانی بیشتر است، چون افغانستانی‌ها به واسطه مهاجرت به ایران، به نسبت آشنایی بهتری با ایران دارند.
او افزود: متأسفانه بین ایران و افغانستان تعامل در حوزه‌های مختلف یک سویه بوده است و همین باعث شده به تعامل با ثباتی دست پیدا نکنیم که باید برای آن فکر اساسی داشته باشیم. جریان یکسویه پایدار نیست و در ادامه مشکلاتی را به وجود خواهد آورد. هرچند که در چند سال گذشته در بخش‌های فرهنگی همچون کتاب اتفاقات خوبی رخ داده و این تعاملات تا حدی دو سویه شده است.
نوروزی به اشتراکات دو کشور اشاره کرد و فهرست آن را نامتناهی دانست و گفت: مهمترین اشتراک ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها زبان است که تعاملات دو کشور را خیلی آسان می‌کند. همین نشست اگر با کشور دیگری برگزار می‌شد باید کلی از زمان آن صرف ترجمه می‌شد. نباید این ویژگی مهم را نادیده بگیریم. بعد از آن آداب و رسوم دو کشور است که بسیار بهم نزدیک اند.
او با اعتقاد بر اینکه رفت و آمدهای دو کشور به پایداری تعاملات آنها کمک می‌کند، بیان کرد: هر کسی به افغانستان می‌آید انگاره‌های ذهنی اش بهم می‌ریزد.
معاون سابق رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران در کابل از مقامات افغانستان خواست برای معرفی درست این کشور گام جدی تری بردارند و اضافه کرد: ما هزاران فیلم بسازیم و حرف بزنیم به نتیجه نمی رسیم تا وقتی افرادی را که ماهیت یک رسانه را دارند در فضا قرار ندهیم و واقعیت‌ها را از زبان آنها بیان نکنیم، در نگاه‌ها تغییری ایجاد نمی‌شود. باید افغانستان را در فضای مجازی انجام دهیم تا برداشت‌های کلیشه‌ای را بشکنیم.
مردم ایران می‌خواهند به افغانستان سفر کنند اما آژانس‌ها، نه!
علی اصغر سلطانی هروی، پژوهشکر و کارشناس فرهنگ ارتباطات و رسانه‌های نوین افغانستان که مدیریت نخستین پروژه دیجیتالی صنعت گردشگری افغانستان را به عهده دارد و در دوازدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران به معرفی آن پرداخته است، از تجربه مواجه اش با مردم ایران در سه روز برپایی این نمایشگاه سخن گفت و افزود: به وضوح دیدم مخاطبان عام ایرانی برای سفر به افغانستان مایل است اما به واسطه شناخت ضعیفی که داشته‌اند و تبلیغات رسانه‌ها که نگاه ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها را نسبت بهم منفی کرده است، تا به حال برای سفر به کشور ما اقدام و یا حتی فکر نکرده‌اند. این یعنی رسانه و فناوری دیجیتال تا اینجا ما را مدیریت کرده است.
او اضافه کرد: در همین سه روز پنج شش کتابچه قطور از اسامی متقاضیان ایرانی برای سفر به افغانستان پر کرده‌ایم با این وجود هنوز نگاه آژانس‌ها و بخش خصوصی ایران مشکل دارد، برای همین در اولین گام باید برای توراپراتورهای ایرانی برنامه سفر به افغانستان را ترتیب دهیم.
هروی همچنین پیشنهاد کرد: تعاملات استارت آپ های بین دو کشور برقرار شود، چرا که همکاری و حمایت از استارت آپ هایی که برای منافع دو کشور کار می‌کنند در آینده ایران و افغانستان اثر خواهد داشت.
سفر به افغانستان ۱۲ میلیون تومان تمام می‌شود
در پایان این نشست که با حضور جمعی از فرهیختگان و افغانستانی‌های مقیم ایران همراه بود، یک گرافیست افغان نسبت به غیبت مقاماتی از سفارت و وزارت خارجه افغانستان و مقامات گردشگری و آژانس‌های ایرانی، درحالی که موضوع مهم ویزا مطرح شده است، اعتراض کرد و در ادامه به آماده نبودن زیرساخت گردشگری در کشور افغانستان و هزینه بالای سفر به آنکه کمترین آن حدود هزار دلار و به پول ایران تقریباً ۱۲ میلیون تومان می‌شود، اشاره کرد و خواستار ارائه تسهیلاتی در این باره شد که مشاور وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفت این موارد را به وزارتخانه و مقامات مرتبط انتقال خواهد داد.
این همایش در سومین روز برپایی نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران برگزار شد. قرار بود معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با هدف حضور در این نمایشگاه و همچنین دومین نشست کمیته فنی مشترک همکاری گردشگری ایران و افغانستان به تهران سفر کند که غیبت وی، از برگزاری کمیته فنی مانع شد.