نوآوران آنلاین- نشست خبری سی و ششمین دوره جایزه «کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» و بیست و ششمین دوره «جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» امروز (سه‌شنبه، ۹ بهمن‌ماه) در خانه کتاب برگزار شد.
کتاب سال در منطقه و جهان برند شده است
نیکنام حسینی‌پور – مدیرعامل خانه کتاب - در این نشست اظهار کرد: جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به ایستگاه ۳۶ خود رسیده و در طی این ۳۶ سال فراز و فرود زیادی را طی کرده است. جایزه کتاب سال به عنوان یک برند در منطقه و جهان مطرح شده است و تعداد زیادی از نویسندگان خارج از کشور مشتاق هستند تا جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را دریافت کنند.
او درباره شروع فعالیت و مرحله داوری این جایزه، گفت: طی فراخوانی که از فروردین سال ۹۷ آغاز شد و تا مهر ادامه داشت، بیش از شش‌هزار اثر به دبیرخانه جایزه ارسال شد. از آبان‌ماه داوری آثار آغاز شد که ۵۸۰ داور طی ۸۰ هزار ساعت مسیر داوری کتاب‌ها را طی کردند و سعی کردند کتاب‌هایی که به مراحل نهایی می‌رسد امتیاز لازم را داشته باشد. دبیرخانه کتاب سال مرجع داوری بسیاری از جایزه‌های شناخته‌شده است. البته این را هم بگوییم که دبیرخانه کتاب سال طی این سال‌ها زایش داشته؛ از جمله کتاب سال استانی، به طوری که الان هفت استان کتاب سال دارند. جایزه جهانی کتاب سال نیز همین فرایند داوری را داشته است و بیش از صد داور آثاری را که درباره مطالعات اسلامی و ایرانی بوده مورد ارزیابی قرار داده‌اند.
حسینی‌پور درباره برگزیده‌ها نیز بیان کرد: در مسیر داوری ۱۴ اثر به عنوان برگزیده و ۴۱ اثر به عنوان شایسته تقدیر روز ۱۶ بهمن‌ماه معرفی می‌شوند. همچنین افراد برگزیده از کشورهای آمریکا، آلمان، استرالیا، ایرلند، ترکیه، فرانسه و لبنان که اثر در حوزه مطالعات اسلامی و ایرانی داشته‌اند، در این روز تقدیر می‌شوند.
به گفته مدیرعامل خانه کتاب، استفاده از ظرفیت‌های انجمن‌های علمی و صنفی در داوری جایزه کتاب سال در کنار داوران دیگر از چشم‌اندازهای آینده کتاب سال جمهوری اسلامی است.
در فضای کیفی آثار رشد نداشتیم
در ادامه نشست حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد - دبیر علمی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران - اظهار کرد: ۳۶ سال از جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد که تاریخ بزرگی را در پس خود دارد. کشورها در بحرانی‌ترین روزگار خود نیز جایزه کتاب سال و جشنواره‌های خود را برگزار می‌کنند که نشان‌دهنده اهمیت فرهنگ و هنر برای آن‌هاست و این موضوع برای‌شان جایگاه ویژه‌ای دارد.
او افزود: امسال ۶۴۱۳ اثر به دبیرخانه کتاب سال رسید که ۷۲ گروه در ۱۰ موضوع اصلی کلیات، فلسفه، دین، علوم اجتماعی، علوم کاربردی، هنر، ادبیات، تاریخ و جغرافیا آن‌ها را بررسی کردند. از میان این کتاب‌ها ۷۲۲ اثر به مرحله نهایی راه یافتند.
مهدوی‌راد درباره داوری‌ها نیز گفت: ما کتاب‌هایی را بررسی می‌کنیم که وزارت ارشاد اجازه تولید آن‌ها را داده باشد. کتاب‌های بررسی‌شده در سه حوزه اصلی تألیف، ترجمه و تحقیق قرار دارند اما موضوعی که در میان کتاب‌ها مشاهده کردیم این است که کتاب در عین اینکه ترجمه است، مترجم مقدمه‌ای برای آن نوشته شده و فصولی به آن اضافه شده که به کتاب چهره تألیف می‌دهد. این موضوع در برخی از کتاب‌های تحقیقی هم وجود دارد که در دایره هیچکدام از حوزه‌ها نمی‌گنجد. ما از داوران و اهل قلم می‌خواهیم مولفه‌هایی را برای ارزیابی چنین کتاب‌هایی اعلام کنند. البته برای مقدمه کتاب‌های ترجمه امتیاز ویژه‌ای اختصاص داده‌ایم، زیرا این موضوع زمینه رشد را ایجاد می‌کند.
او در ادامه درباره کیفت کتاب‌ها بیان کرد: امسال نیز مانند سال‌های گذشته در فضای کمی رشد داشته‌ایم اما در فضای کیفی رشد قابل توجهی نداشتیم. بسیاری از رشته‌ها از درون‌مایه ضعیف رنج می‌برند. در برخی از رشته‌های علوم پایه و محض کتاب شایسته‌ای نداشتیم. در برخی از رشته‌های حوزه علوم انسانی نیز همین‌طور بوده است.
احمدعلی حیدری - دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران - نیز در این نشست با اشاره به اینکه ۲۶ سال از عمر این جایزه می‌گذرد، گفت: ما کتاب‌های این حوزه را از طریق مراجع مختلف جمع‌آوری کردیم. امسال حدود دوهزار عنوان کتاب مورد بررسی قرار گرفت که تعدادی از آن‌ها از طریق نمایندگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نمایشگاه‌ها خریداری شده بود. کتاب‌هایی را که در در حوزه کلام و عرفان، توریسم، ایران‌گردی، ایران‌شناسی، فلسفه و مطالعات اسلامی بود، مورد بررسی قرار دادیم که از میان این آثار حدود ۲۰ اثر به مرحله نهایی راه یافتند. در روز مراسم پایانی جایزه کتاب سال نیز ۱۰ اثر به عنوان برگزیده جایزه جهانی کتاب سال معرفی خواهند شد.
به گفته حیدری، وزارت ارشاد نسبت به جایزه جهانی کتاب سال توجه دارد و علی‌رغم مشکلات اقتصادی که وجود دارد در تهیه کتاب‌های این بخش محدودیت خاصی برای آن‌ها ایجاد نشده است. بخشی از کتاب‌ها در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و بخشی در نمایشگاه فرانکفورت تهیه شده است. همچنین نمایندگی‌های فرهنگی ایران بر اساس شاخصه‌ها و ضوابط جایزه جهانی این کتاب‌ها را تهیه می‌کنند.
دچار فقر کرسی ایران‌شناسی هستیم
نیکنام حسینی‌پور در ادامه آماری از برگزیدگان دوره‌های مختلف جایزه کتاب سال به این شرح ارائه داد: طی ۳۶ سال گذشته، جایزه کتاب سال ۶۳۱ برگزیده و ۹۳۰ شایسته تقدیر داشته است که از این ۶۳۱ نفر که برگزیده جایزه کتاب سال بودند، ۱۱۰ نفر که افراد شاخصی هستند درگذشته‌اند.
او افزود: مسأله دیگری که وجود دارد مستندسازی فعالیت‌های جایزه کتاب سال است. ما در این حوزه بسیار ضعیف هستیم و به همین دلیل تاکید داشتیم که امسال این موضوع بررسی شود و کتابی تحت عنوان «آئینه دوران» که شامل مستندسازی ۳۶ دوره کتاب سال است و برگزیده‌ها، شایستگان تقدیر و داوران را در برمی‌گیرد در کنار کتاب «سی و ششمن دوره کتاب سال جمهوری اسلامی» رونمایی خواهد شد.
حسینی‌پور درباره بودجه خرید کتاب‌های «جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی» نیز گفت: این بودجه از منابع خانه کتاب تأمین می‌شود. امسال حدود صد میلیون تومان کتاب از طریق خانه کتاب خریداری شده که بخشی از آن در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و بخشی از نمایشگاه‌های خارج از کشور تهیه شده است. این کتاب‌ها در ساختمان شماره ۲ خانه کتاب نگهداری می‌شود. طی صحبت‌هایی که با شهرداری داشتیم قرار شد کتابخانه‌ای ایجاد کنیم تا کتاب‌های این بخش در دسترس محققان قرار بگیرد.
مدیرعامل خانه کتاب سپس گفت: ما در حوزه ایران‌شناسی و کرسی‌های ایران‌شناسی داریم دچار فقر می‌شویم، ایران‌شناسان بسیاری در این سال‌ها فوت شده‌اند که جایگزینی برای‌شان تعریف نمی‌شود. وزارت خارجه و نهادهایی که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند باید این کرسی‌های ایران‌شناسی را تقویت و حفظ کنند. ما اگر این کرسی‌ها را از دست بدهیم کشورهای دیگر کرسی ایجاد می‌کنند و ما در آینده در تولید محتوا دچار فقر علمی خواهیم شد.
به گفته مدیر عامل خانه کتاب، تسهیلات ویژه‌ای در کنار مبلغ مالی جایزه کتاب سال در اختیار برگزیده‌های این جایزه قرار می‌گیرند؛ مثلاً اولویت برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی با این نویسنده‌ها است، همچنین کتاب‌های آن‌ها توسط نهادهای مختلف خریداری می‌شود.
جایزه کتاب سال به صورت نقدی پرداخت می‌شود
او همچنین درباره میزان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی اظهار کرد: ما در شرایط اقتصادی بدی به سر می‌بریم، بنابراین تصمیم گرفتیم کتاب سال را از سکه به سمت نقدی شدن ببریم. روز ۱۶ بهمن‌ماه (مراسم پایانی جایزه کتاب سال) رقمی که مصوب کرده‌ایم اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه ما در کشورمان با نوسان قیمت سکه مواجه هستیم و هر ساله نیز این نوسان وجود دارد به نظر می‌رسد باید به سمت نقدی شدن پیش برویم. اصلاحاتی در آئین‌نامه کتاب سال انجام داده‌ایم که مبلغ جایزه به صورت نقدی مصوب شود.
در پایان از پوستر سی و ششمین دوره «جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» رونمایی شد.