نوآوران آنلاین- -گروه هنر-نیوشا روزبان: اکران فیلم های کوتاه از ابتدای سال ۹۷ و با بسته اکران نوروزی در گروه «هنر و تجربه» آغاز شد که این طرح در گام نخست با موفقیت هایی همراه بود و همین امر باعث شد با آغاز تابستان نمایش بسته اکران تابستانی فیلم های کوتاه نیز در دستور کار قرار بگیرد که این بسته فیلم کوتاه نیز توانست موفقیت هایی کسب کند. با پایان اکران تابستانی فیلم کوتاه، از کارگردانان جوان این بسته دعوت کردیم تا درباره معضلات و مشکلاتی که در حوزه اکران فیلم کوتاه با آن مواجه بوده و هستند، صحبت کنند.
در اکران تابستانه فیلم های کوتاه «سکوت» به کارگردانی فرنوش صمدی و علی عسگری، «تناوب» به کارگردانی علی خوشدونی فراهانی، «مارلون» به کارگردانی درناز حاجی ها، «هشتگ ساعت چهار» به کارگردانی عاطفه محرابی، «باران آهسته می بارد» به کارگردانی سعید نجاتی و «سایه فیل» به کارگردانی آرمان خوانساریان به نمایش درآمد که در میزگردی که در خبرگزاری مهر برگزار شد سعید نجاتی، علی خوشدونی فراهانی، درناز حاجی ها و عاطفه محرابی فرصت حضور یافتند.
در این میزگرد درباره فرصت اکران فیلم کوتاه در سینماهای کشور، اتفاقی که به همت فیلمسازان و همراهی گروه «هنر و تجربه» رقم خورده است، مسایل و مشکلات فیلم کوتاه و ...صحبت کردیم که بخش نخست آن را می خوانید:
سعید نجاتی کارگردان فیلم کوتاه «باران آهسته می بارد» با اشاره به شکل گیری ایده اکران فیلم های کوتاه در گروه سینمایی «هنر و تجربه» به خبرنگار مهر گفت: پیش از این هم اکران فیلم های کوتاه را در گروه سینمایی «هنر و تجربه» داشتیم، اما چون تلاش کافی از سوی فیلمسازان کوتاه برای اکران آثارشان وجود نداشت کم کم این بخش در این گروه سینمایی رنگ باخت تا اینکه ایده اکران بسته فیلم های کوتاه را با هوش کاوه مظاهری نویسنده و کارگردان سینمای کوتاه در فروردین سال ۹۷ کلید زدیم.
وی با اشاره به اینکه اواخر سال گذشته تعدادی از کارگردانان فیلم کوتاه تصمیم گرفتند با هم فیلم های خود را در یک بسته اکران کنند و مسئولیت معرفی و تبلیغ فیلم ها را هم برعهده بگیرند، بیان کرد: کاوه مظاهری و تعدادی دیگر از کارگردانان پیشنهاد اکران نوروزی را به گروه سینمایی «هنر و تجربه» دادند و بعد از تایید از سوی «هنر و تجربه» این بسته اکران شد و با موفقیت همراه بود.
نجاتی نقطه قوت این طرح را همراهی فیلمسازان کوتاه دانست که همه دست به دست هم دادند تا بسته اکران نوروزی را حمایت و برای آن تبلیغ کنند، توضیح داد: فیلمسازان فیلم کوتاه می دانستند به زودی بسته ای برای اکران خواهند داشت و بی شک نیاز به حمایت و تبلیغ دیگر افراد دارند پس تصمیم گرفتند زنجیروار به هم متصل شده و از هم حمایت کنند. خوشبختانه این حمایت ها سبب شد تا بسته اکران نوروزی فیلم کوتاه با فروش بسیار خوبی همراه شود.
کارگردان «باران آهسته می بارد» تاکید کرد: در ادامه موفقیت طرح نوروزی، ما به عنوان گروه دیگری از فیلمسازان تصمیم گرفتیم تا بسته ای از فیلم های کوتاه را آماده اکران کنیم و در نهایت با کارگردانان بسته دوم جلساتی را برقرار کردیم تا بتوانیم به خوبی اکران تابستانه فیلم های کوتاه را برگزار کنیم.
عاطفه محرابی کارگردان «هشتگ ساعت چهار» نیز در مقایسه موفقیت بسته نوروزی و تابستانه توضیح داد: بسته اکران نوروزی فیلم های کوتاه چند ویژگی قابل توجه داشت؛ اول اینکه آثار انتخاب شده برای بسته اول فیلم های تولید همان سال بودند و به تازگی در جشنواره های مختلف حضور پیدا کرده و با دریافت جوایز مختلف سر و صدای بسیاری ایجاد کرده بودند که از جمله این آثار می توان به فیلم سینمایی «حیوان» به کارگردانی برادران ارک اشاره کرد که محصول مدرسه ملی سینما بود و بسیاری از علاقه مندان به فیلم کوتاه می خواستند این فیلم را ببینند. دیگر آثار حاضر در این بسته نیز موفقیت های بسیاری کسب کرده بودند و مخاطبان تشنه دیدن این آثار بودند. اکران در تعطیلات نوروزی و وقت آزاد مردم هم دلیل دیگری برای این اقبال بود.
وی ادامه داد: درباره بسته اکران تابستانه فیلم های تابستانی مساله ای که وجود داشت این بود که اکثر آثاری که در این بسته قرار داشتند برای چند سال پیش بود که از آن جمله می توان به فیلم «سکوت» و «هشتگ ساعت چهار» اشاره کرد و همین امر باعث شده بود بسیاری از افراد این فیلم ها را از قبل دیده باشند. همچنین اکران تابستانه فیلم های کوتاه درست زمانی رخ داد که جو سینما رفتن و دیدن فیلم های کوتاه خوابید و جامعه نیز درگیر مشکلات اقتصادی که همه از آن اطلاع داریم شد. به خاطر دارم شرایط به گونه ای بود که وقتی از رامبد جوان خواستم تا بسته فیلم های کوتاه را در صفحه برنامه خود تبلیغ کند، گفت شرایط به گونه ای است که اگر من تبلیغ چیزی را در صفحه داشته باشم با واکنش های منفی از سوی مردم مواجه می شوم. مساله دیگر این بود که بخش عمده ای از تبلیغات ما توسط تلگرام صورت می گرفت و با فیلتر تلگرام و در دسترس نبودن این شبکه اجتماعی ما در بخش تبلیغات دچار مشکل شدیم.
سعید نجاتی در ادامه صحبت های محرابی توضیح داد: البته با تمام مشکلاتی که بسته دوم با آن درگیر بود، باز هم استقبال از این بسته بیشتر بود و فروش بهتری نسبت به اکران نوروزی داشت و می توان گفت ضریب اشغال این پک در سینما بیشتر از پک قبلی بود.
درناز حاجی ها کارگردان فیلم کوتاه «مارلون» هم در این زمینه بیان کرد: سه فیلم از بسته اکران تابستانه دارای زیرنویس فارسی بود و همانطور که می دانید فیلم دیدن با زیرنویس برای مخاطب سخت است.
وی با تاکید بر اینکه نمی خواهد این ۲ پکیج را با هم مقایسه کند، گفت: برخورد با فیلم کوتاه کاملا سلیقه ای است و ممکن است عده ای آن را دوست داشته باشند و عده ای حتی آن را فیلم هم ندانند.
سعید نجاتی با اشاره به اینکه فرصت اکران فیلم های کوتاه را باید غنیمت دانست، گفت: همه ما تلاش می کنیم تا بهترین شرایط برای اکران فیلم های کوتاه فراهم شود و با توجه به استقبالی که از سوی مخاطب صورت می گیرد، کم کم مدیران دولتی نیز این امر را باور می کنند که سینمای کوتاه پتانسیل قابل توجهی برای گیشه دارد و سرمایه گذاری روی این آثار بیشتر می شود.
عاطفه محرابی به تاثیر جوایز بین المللی و فاصله کم تولید تا اکران فیلم ها در فروش اشاره کرد و توضیح داد: درست است که فیلم های بسته تابستانی موفقیت های بین المللی بسیاری کسب کرده بودند اما به دلیل اینکه زمان زیادی از موفقیت های بین المللی این آثار گذشته بود کسی آنها را به خاطر نداشت به عنوان مثال بسیاری از افراد می گفتند که چقدر اسم فیلم کوتاه «سکوت» آشنا است اما کسی به خاطر نمی آورد که این فیلم در کنار فیلم اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن حضور داشته است.
وی در بخش دیگر صحبت هایش بیان کرد: ما برای اکران موفق بسته دوم از کارگردانان اکران نوروزی فیلم کوتاه و تجربه های آنها استفاده کردیم و این دوستان به ما توصیه کردند که پیگیر تیزر تلویزیونی باشیم.
این فیلمساز جوان با اشاره به اینکه تلویزیون هیچ حمایتی در حوزه پخش تیزر از فیلمسازان کوتاه نکرد، ادامه داد: ما برای مقابله با این مشکل تیزر ۳۰ ثانیه ای برای تبلیغ ۶ فیلم کوتاه آماده و برای بخش بازرگانی صدا و سیما ارسال کردیم اما این مساله آنقدر برای آنها قابل غیرقابل درک بود که شرایط سختی را فراهم کردند و در نهایت ما چشم خود را روی این تبلیغات بستیم. متاسفانه تلویزیون برای تبلیغات هیچ کمکی به ما نکرد، حتی از ما خواستند که مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران به واحد بازرگانی تلویزیون مراجعه و ما را به عنوان کارگردانان فیلم کوتاه معرفی و تایید کند.
محرابی توضیح داد: برای دریافت حمایت از اکران فیلم های کوتاه جلسه ای با نمایندگان مجلس شورای اسلامی داشتیم که آنها قول مساعد برای حمایت از اکران این فیلم ها را دادند، اما به هیچ کدام عمل نکردند. ما دیگر خسته شده ایم از بس قول مساعد شنیدیم و به هیچکدام عمل نشد.
سعید نجاتی در ادامه این بحث بیان کرد: این خیلی توهین آمیز است که آثار ما چند ماه در سینماهای کشور در حال اکران بود اما برای دریافت تبلیغات در تلویزیون باید تازه خود و آثارمان را ثابت می کردیم. این موارد نشان می دهد که افرادی که در تلویزیون کار می کنند نه از سینما چیزی می دانند و نه دوست دارند به سینما و فیلم کوتاه کمک کنند.
درناز حاجی ها در بخش دیگر این میزگرد درباره میل فیلمسازان به ساخت فیلم در خارج از کشور گفت: معتقدم این نکته ای که شما اشاره می کنید از بیرون اینگونه به نظر می آید. در بسته اکران تابستانی سه فیلم تولید خارج از ایران بود که از این سه فیلم ۲ فیلم من و فرنوش صمدی به این دلیل در خارج از ایران تولید شد که ما خارج از ایران تحصیل می کردیم. عمده فیلم هایی که در خارج از ایران تولید می شود بیشتر به همین دلیل است که فیلمساز به هر دلیلی در خارج از ایران حضور دارد. البته هرچیزی که از خارج از ایران می آید برای آدم های داخل این جذابیت را دارد که ببینند چه چیز است همچنین از بین آثاری که در خارج از ایران تولید شده است برخی موفقیت هایی را به دست می آورند و همه این مسایل سبب می شود تا افراد فکر کنند بیشتر فیلم ها خارج از ایران ساخته می شود.
وی با اشاره به اینکه ایران یکی از کشورهایی است که آمار تولید فیلم کوتاه در آن بالا است، بیان کرد: فیلم کوتاهی که خارج از ایران ساخته می شود درصد دیده شدن آن در جشنواره های خارجی کمتر می شود زیرا آنها هم می دانند فیلمی که از شرق می آید حرف های بیشتری دارد در حالی که فرهنگ و زبان فیلم هایی که از آمریکا و اروپا می آیند شبیه هم است و چیزهای تازه کمتری برای ارایه دارند.
این فیلمساز کوتاه با اشاره به اینکه ساخت فیلم در خارج از کشور بسیار سخت است، توضیح داد: در خارج از ایران تولید فیلم به ۲ روش صورت می گیرد؛ اول اینکه کارگردان یا تهیه کننده مجوز بگیرد و مدیرتولید داشته باشد که کاغذبازی های آن برای یک فیلم دانشجویی در ایران بیشتر است. یک مدل دیگری از فیلمسازی نیز وجود دارد که دوستانه و یواشکی صورت می گیرد که این امر در همه دنیا به یک شکل صورت می گیرد.
سعید نجاتی نیز بیان کرد: یکی از مهمترین مواردی که می تواند در حوزه تولید مشترک بین ایران و کشورهای دیگر موثر باشد، حضور رایزن های فرهنگی است اما متاسفانه رایزن های فرهنگی هیچ کمکی در ارتقای حوزه هنر در خارج از ایران انجام نمی دهند و از هنرمندان حمایت نمی کنند.
وی بیان کرد: کشورهای بسیاری دوست دارند با سینمای ایران تولیدات مشترک داشته باشند اما متاسفانه نهادهای مختلف به قدری در این زمینه دخالت می کنند که اجازه چنین همکاری های مشترکی را نمی دهند.
علی خوشدونی فراهانی کارگردان فیلم «تناوب» نیز با اشاره به اینکه فراتر از این که نگاه حمایتی به اکران فیلم کوتاه داشته باشیم نیازمند یک استقلال در این حوزه از اکران هستیم، گفت: نظام دولتی سینما باید بداند که این بخش از سینما دارای هویت مستقل است و فیلمسازان این عرصه نیز با هویت مشخص در این عرصه فعالیت می کنند.
وی افزود: تا زمانی که این نگاه اصلاح نشود رفتارها با سینمای کوتاه ترحم آمیز است و هیچ وقت شاهد پیشرفت آن نخواهیم بود، اما اگر به این مساله فکر کنیم که فیلم کوتاه نیز سینما است و افرادی که در این حوزه کار می کنند نیز سینماگر هستند، منظر ترحم آمیز کنار می رود و حتی می توان به فیلم کوتاه نگاه اقتصادی داشت.
این کارگردان جوان با اشاره به مشکلاتی که فیلمسازان کوتاه با آن مواجه هستند، بیان کرد: ما در حال حاضر هیچ امیدی به حق پخش تلویزیونی یا اینترنتی نداریم و حتی نمی توانیم امیدوار باشیم که تبلیغات خوب داشته باشیم. نمی دانم چه فرقی بین یک سانس فیلم کوتاه با یک سانس فیلم بلند وجود دارد؟ همه شرایط برای دیده شدن فیلم های بلند وجود دارد، اما معمولا برای فیلم کوتاه شرایط بسیار محدودی وجود دارد.
فراهانی توضیح داد: در همه جای دنیا اگر کالایی مخاطبی دارد روی آن تحقیق می کنند که چه چیز سبب شده است تا کالای مورد نظر در جذب مخاطب موفق باشد اما تا امروز کسی به این مساله توجه نکرده است که چرا این ۲ تجربه اکران فیلم کوتاه مخاطب دارد و برای افزایش مخاطب آن برنامه ریزی نمی کنند.
وی با اعلام اینکه تعداد فیلم های کوتاهی که در ایران تولید می شود همسطح کشورهای پیشرفته است اما فیلمساز آلمانی هنگام اکران شرایطی چون ایجنت فروش، حق پخش در اینترنت و یا شبکه های تلویزیونی را دارد، گفت: فیلمساز ایرانی تنها به اکران پر از مشکل «هنر و تجربه» امیدوار است که البته «هنر و تجربه» در این زمینه مقصر نیست زیرا این گروه سینمایی شاید تنها یک درصد از سینماهای کشور را در دست داشته باشد و این یک درصد را در بین همه فیلم هایی که دارد تقسیم می کند و همین مساله سبب می شود تا سهم سینمای کوتاه از تعداد اکران ها کم شود.
کارگردان فیلم «تناوب» ادامه داد: مخاطب با اعتماد کامل برای دیدن فیلم کوتاه به سینما می آید زیرا فیلم کوتاه جسارت دارد اما وقاحت ندارد. در سینمای بدنه و تجاری فکر می کنند اگر مرز شوخی های جنسی را رد کنند نشان از جسارت است در حالی که در فیلم کوتاه همیشه جسارت فکری وجود دارد و از دنیای درست و تاثیرگذار حرف می زند ولی متاسفانه هیچ ارگان و نهادی وجود ندارد که چنین چیزی را ببیند.
این فیلمساز با اشاره به اهمیت نظم در اکران بیان کرد: نبود نظم در اکران فیلم های کوتاه سبب می شود مخاطب دچار سردرگمی شود. امکانات کمی که برای «هنر و تجربه» وجود دارد سبب شده است تا این گروه سینمایی توانایی نمایندگی سینمای هنری کشور را نداشته باشد. در چنین شرایطی تنها فقط قشر محدودی که شامل هنرمندان و تعدادی از سینمادوستان هستند از اکران های فیلم کوتاه آگاه می شوند و بیشتر اکران های فیلم کوتاه شبیه به اکران های جشنواره ای می شود.
سعید نجاتی نیز نظر خود را در این زمینه اینگونه بیان کرد: من با این بخش از صحبت های علی مخالفم چراکه به عنوان مثال در جدول اکران شهرستان ها، فیلم های کوتاه هر دوشنبه نمایش دارد. می خواهم از «هنر و تجربه» برای ایجاد چنین فرصتی تشکر کنم، اما مساله مهم در زمینه اکران این است که بسیاری از تهیه کنندگان فیلم های سینمایی اجازه نمی دهند تا همین یک درصد نیز کار خود را به درستی انجام دهد و پیش آمده است که نوبت اکران فیلم هایی که بیشترین جوایز بین المللی را به دست می آورند به نفع فیلم های بدنه گرفته می شود. چنین فشارهایی سبب می شود تا مدیری مانند امیرحسین علم الهدی که همیشه و حتی نیمه شب پاسخگوی پیغام های فیلمسازان کوتاه است، کناره گیری کند و این امر نشان می دهد که مدیریت های ما شایسته سالار نیست و بیشتر به دنبال کسانی هستند که اعتراض نکنند.