نوآوران آنلاین- تب تند افزایش قیمت‌ها این روزها در حالی تاب مقاومت از مردم را گرفته است که گویا دولت قصد دارد با ایجاد شرایط حقوقی جدید نسبت به افزایش دستمزدها اقدام کند تا به این ترتیب توان مالی مردم برای تأمین نیازهای‌شان بیشتر و شرایط معیشتی و رفاهی مناسبی در جامعه ایجاد شود. با این حال برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که اقداماتی از این دست تنها به گسترش تورم دامن می‌زند. در همین خصوص به گفت‌وگو با محمود دودانگه، قائم مقام معاون امور اقتصادی و بازرگانی سابق وزارت صنعت، معدن وتجارت پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
* افزایش حقوق یکی از سیاست‌هایی است که اخیراً عنوان شده به منظور افزایش قدرت خرید با توجه به تورم موجود قرار است اجرایی شود. شما این اقدام را چطور ارزیابی می‌نمایید؟
آنچه که در شرایط کنونی اقتصاد ایران بسیار مهم است توجه به این نکته مهم می‌باشد که قدرت خرید مردم را افزایش دهیم. در میان طبیعتاً اقشار مختلف مردم اعم از کارگران، کارفرمایان، کارآفرینان و ... وجود دارند و ضروری است که با توجه به این که نرخ برابری ارز و ریال بر هم خورده و عملاً قدرت خرید مردم تضعیف شده است در راستای بالا بردن توان خرید مردم حرکت کنیم. افزایش حقوق‌ها یکی از این سیاست‌هایی است که می‌تواند صورت گیرد، اما با توجه به تجربه تاریخی این موضوع باید گفت در مرحله بعد از افزایش حقوق و دستمزد تورم نیز بالاتر می‌رود و طبیعتاً بالا رفتن حقوق عملاً نفعی برای مردم به دنبال نخواهد داشت، اما آنچه بسیار ضرورت دارد این است که از چاله ایجاد شده در اقتصاد ایران حداکثر استفاده را کنیم و در این میان فرصتی مهیا شود تا درواقع ارز را با نرخ قابل قبولی که اقتصاد ایران می‌تواند کشش آن را داشته باشد در نظر بگیریم؛ نه ارز 4200 تومانی و نه عددی بالاتر که در بازار به صورت تصنعی خرید و فروش می‌شود. همچنین باید مابه‌التفاوت این نرخ را به همه اقشار مردم و دهک‌های اقتصادی جامعه با یک مدل سیستماتیک که بتواند عدالت اجتماعی را نیز به دنبال داشته باشد، توزیع شود تا پوششی برای همه اقشار باشد. به اعتقاد من در بسیاری از کشورها از چنین مدلی به طور معمول استفاده می‌شود و در نتیجه آن بسیاری از رانت‌ها و فسادها از بین می‌رود.
* بحث تنظیم بازار متأسفانه به معنای واقعی در ایران صورت نمی‌گیرد. برای نمونه می‌توان در این خصوص به کشف واحدهای محکتری که اخیراً مورد شناسایی قرار گرفتند اشاره کرد که فقط در عمل شاهد بگیر و ببند هستیم. به نظر شما در صورت افزایش تورم و بحرانی تر شدن اوضاع چه مشکلاتی در زمینه تنظیم بازار ایجاد خواهد شد؟
تصور من این است که باید مدلی اقتصادی طراحی و تدوین شود تا هم شاهد رونق تولید باشیم و اقتصاد رقابتی را تجربه کنیم و هم این که مردم در شرایط کنونی بتوانند به ادامه حیات خود بپردازند و از قدرت مالی برای رفع نیازهای آموزشی، بهداشتی، تغذیه‌ای و ... برخوردار باشند. همچنین باید مدلی تدوین شود تا تقاضا در قالب یک بازار که در آن عرضه و تقاضا به معنای واقعی کلمه به ایفای نقش می‌پردازند، تعیین شود. طبیعتاً در چنین شرایطی نرخ‌های متعدد 4200 تومانی و یا نیمایی و سایر نرخ‌ها برای ارز نداریم و واردکنندگان اقلام مختلف که مشمول استفاده از نرخ 4200 تومانی بودند به دلیل دریافت ارز با این رقم از بانک مرکزی و عدم تخصیص آن به واردات کالاها مورد مؤاخذه قرار نمی‌گیرند. در چنین حالتی بسیاری از رانت هایی که ایجاد می‌شود عمدتاً به دلیل وجود چند نرخ برای ارز در بازار ایران است؛ به این معنا که اگر رقمی یکسان برای ارز در اقتصاد ایران وجود داشته باشد آن نرخ ثابت نیز بازار به معنای واقعی کلمه را تعیین کند و همه بتوانند با ورود به آن بازار، ارز موردنیازشان را در اختیار بگیرند و براساس آن اقدام به واردات کالا کنند طبیعتاً بهتر خواهد بود و با نرخ مشخصی نیز می‌توانند کالاهای‌شان را در اختیار گروه‌های هدف قرار دهند. در چنین شرایطی جلوی افزایش قیمت کالاها گرفته می‌شود؛ از دیگر سو نیز مردم به عنوان مصرف‌کننده قدرت خریدشان افزایش می‌یابد چون مابه‌التفاوتی که به عنوان رانت در اختیار لایه های مختلف قرار می‌گیرد و به گروه های هدف نیز اصابت نمی‌کند، عملاً در اختیار مردم قرار داده می‌شود و با افزایش توان مالی‌شان حتی آن افزایش قیمتی که در کالاها و خدمات نیز اتفاق افتاده است را درواقع تحمل می‌کنند.
* یکی از اقداماتی که دولت در راستای افزایش قدرت خرید مردم انجام می‌دهد ارائه کوپن است. به نظر شما این راهکاری مؤثر خواهد بود؟
ممکن است برای گروه‌هایی خاص ارائه کوپن که باید براساس مکانیزم‌هایی نوین مورد طراحی قرار گیرد، مؤثر واقع شود، اما اگر درواقع از این چالش ایجاد شده باید فرصتی برای اقتصاد ایجاد کنیم؛ چراکه طبیعتاً شیوه کوپنی که قبلاً نیز مرسوم بوده است مؤثر واقع نخواهد شد. اگر واقعاً قصد داریم یارانه‌ای به گروه‌های هدف ارائه کنیم باید با محاسبات دقیق باشد و به صورت کاملاً نقدی و پویا عمل کنیم نه این‌که همچون طرح هدفمندی یارانه‌ها عددی در یک سالی و براساس محاسبات قیمتی همان سال پایه به مردم پرداخت شود، اما بعد از آن تورم بارها افزایش یابد و یارانه نقدی همچنان بدون تغییر باقی بماند.