توسعه مترو گران قیمت است

نوآوران آنلاین- عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در هفدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع فعالان عرصه حمل و نقل به تشریح برنامه وزارت راه و شهرسازی در دو موضوع حمل و نقل چندوجهی و حمل و نقل یکپارچه پرداخت.
آخوندی گفت:‌ باید به جای توسعه مترو که راه‌حل گران قیمتی است، توسعه ریل سبک و تراموا را در تهران و سایر کلانشهرها دنبال کنیم. متاسفانه اقتصاد حمل و نقل موضوعی است که در ایران به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته و امکان ورود به این بخش به شکل جدی فراهم نشده است.
وی تاکید کرد:‌ شهرهای ما در حال حاضر با دو مساله بسیار بنیادی و جدی مواجه هستند و این دو مساله عبارتند از امکان سکونت و امکان جابجایی در شهرها که ورود به هر کدام بحث‌های دامنه‌داری را می‌طلبد.
آخوندی اضافه کرد:‌ قطعا یکی از دلایل قابلیت سکونت در شهرها به سیستم حمل و نقل مرتبط است، زیرا اگر سیستم مل و نقل مطمئن، سریع و ایمن داشته باشیم، می‌توانستیم حومه‌نشینی سالمی را تجربه کنیم. به همین دلیل پدیده‌ای که امروزه با آن مواجهیم پدید‌ه‌ای معکوس در شهرهاست بدین معنا که شهرهای پیرامون کیفیت نازلی دارند، اما درون شهرها به نسبت وضعیت بهتری وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه در شهرهای دنیا پیرامون، از درون شهرها وضعیت مناسب‌تری دارند، علت این موضوع را به حمل و نقل همگانی مرتبط دانست و گفت: در دهه ۶۰ تصمیم بر آن شد تا شهرهای جدید با این هدف که از تمرکز زدایی در بافت‌های شهری پرهیز شود در اطراف کلان‌شهرها طراحی و احداث شود. متاسفانه نتیجه این شد که شهرهای جدید پیرامون کلانشهرها بعد از ۳۰ سال هنوز نتوانستند موقعیت سکونتگاهی داشته باشند.
هنوز در سیستم مدیریت شهری، یکپارچگی در دستور کار نیست
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه هنوز در شهر صدرا حمل و نقل همگانی و ریلی مناسبی ایجاد نشده است، گفت: بخشی از چالش‌های شهرها به نبود حمل و نقل یکپارچه برمی‌گردد. متاسفانه هنوز در حمل و نقل یکپارچه به صورت تئوری بحث‌های مطرح می‌شود و هنوز در سیستم مدیریت شهری، یکپارچگی در دستور کار نیست.
آخوندی ادامه داد: هم اکنون حمل و نقل درون و برون شهری کاملا منفک از هم هستند و ارتباطی باهم ندارند. به همین دلیل مدتی است که تمرکز ما بر روی حمل و نقل یکپارچه قرار دارد و مفهوم TOD را مطرح کردیم که در تمام حوزه‌های حمل و نقلی و همچنین در حوزه بار و مسافر مصداق خواهد داشت.
وزیر راه و شهرسازی افزود:‌ اگر قرار بود شهرهای جدید همچون هشتگرد، پرند، پردیس، اندیشه و … ایجاد شود باید قبل از آن حمل و نقل عمومی مطمئن ایجاد می‌شد. متاسفانه این بحث تنها مربوط به تهران نیست بلکه در سایر کلانشهرهای کشور نیز مطرح است.
عضو کابینه دولت دوازدهم ادامه داد: واقعیت این است که هرکدام از موضوعات مطرح شده اگر قرار باشد مورد هدف قرار بگیرد، عموما با دو مشکل مواجه است؛ یکی بحث نظریه و پندار گفتمان غالب در این زمینه است و دیگری هم الزامات اقتصادی این کار است.
آخوندی یادآور شد: واقعیت این است که زیرساخت های حمل و نقلی درون و برون شهری کاملا فرسوده است و نمی توان راجع به آن اغماض کرد و این موضوع در تمامی حوزه های حمل و نقل مصداق دارد. ما هم اکنون در تمامی حوزه‌های حمل و نقل در ناوگان و زیرساخت ها با مشکلات بنیادین مواجهیم.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در حوزه هوایی نیز مشکلات عمده‌ای وجود دارد، گفت: در حوزه ناوگان نیز در حوزه های هوایی، جاده ای و ریلی وضعیت غیرقابل قبولی داریم. قطعا برای ناوگان هوایی حداقل ۵۰۰ فروند ناوگان هوایی نیاز داریم در حالی که ۲۰۰ فروند ناوگان فرسوده با عمر بالای ۲۰ سال در کشور داریم که اینها مشکلاتی را برای کشور ایجاد می کنند.
سن ناوگان ریلی و جاده‌ای بسیار بالا است
وی ادامه داد: مشکلات فرسودگی ناوگان را در حوزه جاده‌ای نیز شاهد هستیم. هم اکنون سن ناوگان ریلی و جاده ای بسیار بالا است.
عضو کابینه دولت دوازدهم همچنین گفت: بر اساس مطالعاتی که داشتیم فقط برای توسعه حوزه ریلی به غیر از مترو نیازمند سرمایه گذاری ۲۸ میلیارد دلاری هستیم که در دوره ای پنج ساله تامین شود اما در عمل با وضعیت بودجه عملا چنین میزانی از سرمایه گذاری عملیاتی نخواهد شد.
وی افزود: قطعا نوسازی ناوگان هوایی بالای ۵۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. فکر می‌کنم بد نیست در این کنفرانس که یک کنفرانس بین‌المللی است این مباحث را مطرح کنیم.
کسی حاضر به ورود به بحث جراحی اقتصادی نیست
آخوندی با اشاره به این مطلب که نیازمندی سرمایه‌گذاری‌هایی که برای نوسازی ناوگان مطرح می‌شود عموما در کشور به عنوان آرزو تلقی می‌شود، گفت: در فضای اجتماعی کنونی کسی حاضر به ورود به بحث جراحی اقتصادی نیست زیرا این موضوع به اقتصاد سیاسی در ایران برمی گردد.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: میزان وابستگی حمل و نقل درون و برون‌شهری به بودجه عمومی کمرشکن است زیرا هم‌اکنون اقتصادی در کشور تعریف شده است که در درون خود، خوداتکایی ندارد. در حال حاضر بر اساس آمار حمل و نقل خوداتکایی نداریم. ۸۲ درصد رقم اتوبوس های BRT به صورت یارانه پرداخت می شود و اینها نشان می دهد که حمل و نقل خوداتکایی نداریم.
عضو کابینه دولت دوازدهم افزود: به نظر می رسد چنین اقتصادی قابل تداوم نیست. در حال حاضر قیمت مترو بدون استهلاک اصل سرمایه مترو فقط برای عملیات جابه جایی قمیت تمام شده هر بلیت ۲۳۰۰ تومان است در حالی که قیمت پرداختی توسط شهروندان ۵۰۰ تومان است که این معادله قابل تدوامی نیست و این بحث در سایر شقوق حمل و نقل نیز مصداق دارد.
آخوندی همچنین گفت:در حال حاضر عملا پولی وجود ندارد و تا زمانی که پولی نباشد امکان نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقلی ممکن نیست. هم اکنون در حوزه ریلی، هوایی و جاده ای، امکان توسعه زیرساخت، امکان نگهداری عادی سالانه و نوسازی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: حدود ۲۱۷ کیلومتر طول راه‌های کشور است که ارزش نگهداری آنها بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است. در حالی که بودجه واقعی ما کمتر از ۲ هزار میلیارد تومان است. نتیجه این آمار فرسودگی ناوگان است.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که سخنان امروز وی توسط رسانه ها حمل بر زمزمه گران کردن حمل و نقل تلقی خواهد شد، گفت: معتقدم معادله دو طرف دارد که باید به هر دوسوی آن توجه کرد.
وی تاکید کرد: معتقدم آخر کار باید وارد بحث اقتصاد سیاسی شویم. بدون حل و فصل مساله اقتصاد همه حرفهایی که می زنیم توصیه هایی کلی است. نمی گویم که به یکباره قیمت حمل و نقل درون شهری را واقعی کنیم. به یاد دارم زمانی که دانشجو بودم زمانی که بلیت اتوبوس از ۲ ریال به ۵ ریال افزایش یافت دانشجویان اتوبوس ها را چپ کرده و اعتراض خود را بدین گونه اعلام کردند.
آخوندی ادامه داد: می دانم این موضوعات عوارض اجتماعی دارد اما معتقدم نپرداختن به موضوع، صورت مساله را پاک می کند.
وی خاطرنشان کرد: اگر می خواهیم به سمت حمل و نقل ریلی پایه برویم باید سالانه سرمایه گذاری در حدود ۱۰ میلیارد دلار انجام دهیم که هم اکنون با وضعیت بودجه عملا امکان چنین موردی وجود ندارد. به همین دلیل معتقدم که در حوزه دولت، مجلس و افکار عمومی نیاز به شفافیت واقعی داریم.
هنوز حمل و نقل سریع بین فرودگاه امام‌خمینی (ره) و تهران ایجاد نشده است
وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: بهره‌برداری از فرودگاه امام به سال ۸۳ برمی گردد یعنی ۱۳ سال از بهره برداری آن فرودگاه زمان سپری شده است ولی هنوز حمل و نقل سریع و ایمن و قطار سریع‌السیر بین فرودگاه امام‌خمینی (ره) و تهران ایجاد نشده است که در این مورد نیز نیازمند چندین میلیارددلار سرمایه گذاری هستیم.
آخوندی گفت: تامین سرمایه عموما باید از بهره‌بردار، پول نفت و یا بودجه عمومی تامین شود که هم‌اکنون این امکان با بودجه محقق نمی‌شود. در حال حاضر، تعریفی که از توسعه وجود دارد به این سمت و سو متمایل است که از یک طرف هزینه بهره بردار را کم کرده و هزینه دولت را افزایش دهد و از سوی دیگر با بودجه عمومی ظرفیت سرمایه گذاری وجود ندارد که در نهایت استهلاک ناوگان را به دنبال خواهد داشت.
وی ادامه داد: تمرکز ما در وزارت راه و شهرسازی عمدتا در دو موضوع حمل و نقل چندوجهی و یکپارچه متمرکز است. در حمل و نقل یکپارچه، حمل و نقل ریلی حومه ای را مطرح کردیم که اساسنامه آن را ارایه کردیم و مسیر آن در حال طی شدن است. همچنین در حال تعریف بحث TOD هستیم که این مهم برای تهران و پنج کلانشهر به عنوان نمونه به زودی عملیاتی و اجرایی خواهد شد.
تعامل مناسب بین وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران
وزیر راه و شهرسازی بحث توسعه ایستگاه ها، شیف حمل و نقل خودرو محور به ریل پایه را از دیگر مباحث موردتوجه و در دستور کار وزارت راه و شهرسازی عنوان کرد و گفت: درصدد هستیم بین دریا و ریل، حمل و نقل یکپارچه ایجاد کنیم و در این راه نیازمندیم تا حتما به سمت ریل سبک برویم.
آخوندی از ارتباط و تعامل مناسب بین وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران خبر داد و گفت: حمل و نقل درون شهری و برون شهری بی معناست و باید بتوانیم حمل و نقل یکپارچه را ایجاد کنیم.
وی همچنین، تغییر نگرش و پارادایم را از راهکارهای برون رفت از وضعیت موجود برشمرد.