نوآوران آنلاین- * یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بودجه سال 97 به چشم می‌خورد عدم تناسب حقوق اساتید دانشگاه با زحمات این قشر مهم است. به نظر شما باتوجه به نقش مهم اساتید دانشگاه در توسعه کشور این عدم تناسب چه مشکلاتی به دنبال خواهد داشت؟
اگر به تجربه بشری رجوع کنیم، درمی‌یابیم که اقشار مهم در دنیا که از شرایط و موقعیت حساس شغلی برخوردارند باید فارغ از مسائل روزمره و به‌ویژه مسائل مادی و با خیال راحت به ادامه فعالیت بپردازند؛ چراکه در غیر این صورت جامعه آسیب می‌بیند. درخصوص نیروهای مولد فکری همچون اساتید دانشگاه‌ها در بسیاری از کشورهای دنیا شاهد هستیم که دولت‌ها به تأمین مادی این قشر نخبه می‌پردازند و علت آن این است که مرکز تولید فکر و اندیشه و پاسخ به مسائل جامعه هستند و باید فرصت این را داشته باشند که بدون دغدغه معیشتی به مهم‌ترین امور کشور بپردازد و ایده‌های جدید در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و ... خلق کنند. در صورت فراهم آمدن این فرصت برای اعضای هیأت علمی، هزاران برابر بیشتر از آن، ارزش‌افزوده نصیب جامعه می‌شود. خلق نیروهای کارآمد از جمله مهم‌ترین اموری است که مسؤولان هر کشوری باید مورد توجه قرار دهند. اگر اساتید دانشگاه در معرض فشارهای معیشتی قرار گیرند، طبیعتاً قادر به ایفای نقش اصلی خود یعنی پرورش نسل جوان و نیروی انسانی کارآمد و متخصص قادر نخواهند بود. از این رو به خوبی می‌توان به ضرورت توجه به قشر مهم دانشگاهیان در کشور پی برد. خوشبختانه در کشورمان از نیروهای فکری و علمی خوبی برخورداریم و طبیعتاً در بسیاری از کشورهای توسعه یافته با شرایط بسیار مناسب و با آغوش باز پذیرای قشر نخبه هستند و مسؤولان باید این نکته مهم را در نظر داشته باشند و بر آن اهتمام ورزند. در غیر این صورت طبیعتاً سرمایه بزرگی را از دست می‌دهیم و جامعه ضرر می‌کند و در مسیر توسعه به مشکل برمی‌خوریم و کیفیت تعلیم و تربیت نیروی انسانی نیز با مشکل مواجه می‌شود؛ از این رو باید از نگاه‌های غیرمتخصصانه و دیگر بیان پوپولیستی بپرهیزیم و درواقع هوشمندانه به بخش نخبه جامعه اهتمام ورزیم و سرمایه‌های کشور و نخبگان را درگیر مشکلات روزمره نکنیم؛ چراکه نتیجه مطلوبی به دنبال نخواهد داشت. اعضای هیأت علمی دانشگاه با توجه به این‌که چند سالی است افزایش حقوق نداشته‌اند انتظار دارند که متناسب با دیگر بخش‌های مولد کشور شاهد افزایش حقوق‌شان باشند و اکنون با توجه به آن‌چه در بودجه سال 97 آمده در صورت تصویب مجلس به جای افزایش حقوق‌شان با کاهش مواجه خواهند شد. بر کسی پوشیده نیست که عدم توجه به قشر نخبه کشور تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت و امیدواریم نمایندگان مجلس با هوشمندی و درایت خود در این زمینه عمل کنند و با تغییر در بودجه سال 97 زمینه اقدامات درخور و متناسب با زحمات اساتید دانشگاه و اهمیت این قشر را فراهم نمایند.
* در کنار حقوق مادی، قطعاً اساتید دانشگاه باید از حقوق معنوی نیز برخوردار باشند و آن فضایی است که به دور از هرگونه محدودیت‌ها بتوانند به نقد و بررسی مسائل روز بپردازند و در اصل یکی از وظایف اساتید دانشگاه و وظیفه‌شان علاوه بر تربیت قشر جوان، پرداختن به مسائل روز جامعه است. به نظر شما با توجه به این‌که پیشنیاز دستیابی به توسعه، آزادی است، تا چه اندازه ضرورت دارد که وزیر علوم دولت تدبیر و امید در راستای ایجاد فضایی باز در دانشگاه‌ها عمل کند؟
اگر سیر تطور دانشگاه‌ها را در دنیا مورد بررسی قرار دهیم شاهد خواهیم بود که در دورانی دانشگاه آموزش‌محور بود و در دوره‌ای دیگر علاوه بر آموزش‌محور بودن، پژوهش‌محور شد و در دوره دیگر نقش کارآفرینی یافت. اکنون دانشگاه در مرحله چهارم به سمت جامعه‌محوری پیش می‌رود؛ به این معنا که رسالت بزرگ اجتماعی‌اش را انجام می‌دهد و به طور خاص مسائل جامعه را در عرصه‌های تخصصی مختلف اعم از علوم انسانی و علوم پایه و پزشکی و صنعت و مدیریت و مباحث هویتی همچون فلسفه و تاریخ مورد بررسی قرار می دهد. دانشگاه جامعه‌محور دو ویژگی دارد؛ اول این‌که باید مسائل مختلف جامعه را رصد کند و بتواند فارغ از مسائل سیاسی و نگرانی‌هایی که وجود دارد به پیش‌بینی آینده و آینده‌پژوهی بپردازد و بدون دغدغه ممیزی‌های موجود در برخی حوزه‌ها بتواند آزادانه در یک فضای آکادمیک به بررسی پیرامون این امر بپردازد که برای برون‌رفت از مشکلات اجتماعی باید چه فرآیندهایی را طی کند. دانشگاه اگر نتواند نقش جامعه‌محور خود را بدون دغدغه و نگرانی از این‌که وقتی مسائل را رصد می‌کند احیاناً ممکن است برایش چه مشکلاتی پیش آید، در ایفای نقش مهم خود شکست خواهد خورد. در دیگر کشورهای دنیا دانشگاه نقش موتور توسعه را ایفا می‌کند و به جامعه‌ای تبدیل می‌شود که فقط به طرح مسائل می‌پردازد و ضرورتاً نمی‌تواند پیوندی با نیازهای جامعه برقرار کند. از این رو برای این‌که در کشور ما نیز دانشگاه نقش موتور محرک به سوی توسعه را داشته باشد باید اعضای هیأت‌علمی و دانشگاهیان و قشر نخبه مورد حمایت قرار گیرند تا شاهد فرار مغزها از کشور نباشیم.