نوآوران آنلاین- در همین باره با محمدصادق مشایخ،مشاور مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و رییس کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایران به گفت وگو پرداختیم که باهم می خوانیم:
- اگر بخواهیم فی‌البداهه درخصوص آیت‌الله هاشمی رفسنجانی(ره) گفت وگویی داشته باشیم، بدون اینکه سوالی پرسیده شود، دل‌نوشته خودتان را بیان کنید.
با تشکر از فرصتی که به دست آمده تا از طریق آن بتوانم راجع به یکی از رجال بانفوذ سیاسی کشورمان چه قبل و چه بعد از انقلاب اظهاراتی را بیان کنم، باید بگویم از نظر من آن چیزی که شایسته آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی(ره) است، این است که وی را به سقراط و ابوعلی‌سینا و شیخ بهایی تشبیه کنم. شخصیت آرام وی به گونه ای بود که هر زمان که به حضورش می‌رسیدم آنقدر به من آرامش می‌دادند که احساس می‌کردم با تمام فلاسفه تاریخ درحال مصاحبه هستم. به زعم من آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خودش در درون خودش یک نابغه تاریخ و یک خداشناس بزرگ بود. همانطور که می دانید تفسیر راهنمای آیت الله هاشمی از قرآن کریم در تاریخ اسلام بی‌نظیر است و این چیزی است که بسیاری از ادبا و نظریه پردازان روز به آن معتقد هستند و جا دارد از بزرگواری وی که یک جلد از این تفسیر را به من هدیه دادند، یادی کنم. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی متعلق به یک کشور و یک ملت نبود، بلکه جهانی و فراجناحی فکر می کرد . کما این که روزی که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی درگذشت ، 56 کشور پرچمشان را افراشته کردند و 77 کشور گروه 77 یک دقیقه سکوت کردند و این در تاریخ سیاسی و فرهنگی و اجتماعی کشورمان بی‌نظیر است؛ این که یک انسان باعث تحول جهانی بشود. یکی از نظرات همیشگی وی این بود که جوان‌های ما بزرگترین ارزش یک کشور هستند و این قشر آینده ساز ایران هستند. اعتقاد آیت الله هاشمی به این جمله به اندازه ای بوده که می‌بینیم اولین کسی که در اوج و بحران جنگ سال 1360 تلاش کرد و توانست از حضرت امام برای تاسیس دانشگاه آزاد مجوز بگیرد، او بوده است. یکی از آرزوی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی این بود که تمام ملت بیمه باشند و این بیمارستان‌ها باشند تا برای جذب بیمار با یکدیگر رقابت کنند نه این که مردم در پشت در بیمارستان ها به صف بایستند.وی ارزومند این بود که در مملکت ما کسی بی‌سواد و مریض نباشد. در این باره می توانم برای شما یک مثالی بزنم. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌دیدند که قشر خاصی در طبقه پایین جامعه فاقد امکانات و توانایی بودند تا به بیمارستان مراجعه کنند و دیالیز شوند. به همین دلیل بود که تلاش زیادی کردند تا در شهرک واوان یک بیمارستان و درمانگاهی تاسیس کنند و امروز نیز شاهد هستیم که یادگار وی دخترش در سمت رییس بنیاد بیماری‌های خاص به اقصی نقاط کشور سفر کرده و به درمان بیماری‌های خاص می‌پردازد. غرض من از بیان این موارد این است که می‌خواهم از زبان خودم ارزش خدمات وی را بیان کنم و بگویم که برای من افتخاری بود که شاگرد آیت الله باشم.
- تفاوت فضای سیاسی جامعه سیاسی ایران در زمان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با اکنون از نگاه شما چیست؟
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در زمره یکی از صبورترین و پرتحمل ترین مسؤولان کشور بود تاجایی که شاهد بودیم که وی بعد از ناروایی هایی که در حقش صورت می گرفت سکوت می کرد و پاسخی نمی داد. من یکبار به حضور وی رفتم و خطاب به آیت الله گفتم که مردم توقع دارند تا شما در مقابل این تهمت و ناروایی ها پاسخی دهید،اما وی در جواب اعلام کرد که آروزی همیشگی اش وحدت در جامعه بوده است. اگر به خاطر داشته باشیم آیت الله در زمان دولت نهم و دهم ، گفتند که تمام کاخ‌های آرزوی من درحال فروریزی است. دلیل چنین حرفی این بود که آن دولت کشور را با بن بست های بسیاری مواجه ساخت. به یاد داریم که تورم 48درصدی در کشور رخ داد و طبقه ضعیف کشور را با فشارهای بسیاری مواجه ساخت. در آن دوران آیت‌الله هاشمی رفسنجانی جو کشور را در ابعاد سیاسی و اقتصادی کنترل کرده و سعی در ایجاد تعادل داشتند و این همان مهمی است که بسیاری امروز بر آن تأکید دارند.
- اگربخواهید سه مورد از برجسته‌ترین خدمات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را برشمرید این‌ها کدام‌ها خواهد بود؟
در خصوص نخستین خدمت وی باید یگویم که من درون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را می‌شناختم، وی برای ما یک نشانه بارز بود و برای این که کشور پابرجا باقی بماند، تلاش بسیاری را انجام داد. در سال های نه چندان دور شاهد بودیم که آیت الله در اوج جنگ نزد حضرت امام مشرف شد و مجوز تاسیس بزرگترین دانشگاه جهان دانشگاه آزاد را از ایشان اخذ کرد و می بینیم که امروز همه کشورها از دانشگاه آزاد بهره مند می وشند.
دومین خدمت بزرگ ایشان به ملت این بود که وی در اروپا پس از مشاهده مترو و صنعت جابه جایی مسافران، تلاش زیادی را برای ایجاد زیرساخت های آن در کشور انجام داد و امروز نیز ادامه همان شیوه و روند در حال توسعه است و سومین مورد هم این است که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به هر کدام از ما شخصیت مستقلی را برای زندگی می داد و می گفت که هر کدام شما می‌توانید در کسوت یک شخصیت تأثیرگذار، با اعتماد به نفس بالا جامعه را مدیریت کنید. این همان آرزویی بود که در ابتدای کلام مطرح شد که آیت الله برای جوانان قائل بود.
- یکی از اقدامات برجسته آیت الله هاشمی در ایام پس از جنگ تحمیلی در مجلس خبرگان رهبری و موضوع انتخاب رهبر معظم انقلاب اسلامی بود، در این باره نکاتی را بیان می کنید:
یکی از ویژگی های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی این بود که هرکجا میاز بود تا برای توسعه و اعتلای کشور یک نفر فدایی شود، وی در صف اول بود. او همواره در تلاش بود تا خودش را برای این که جامعه رشد کند،فدا کند.در ایام پس از جنگ شاهد بودیم که آیت الله هاشمی با مجوز حضرت امام خود را فدا کرد تا صلح برقرار شده و قطعنامه امضا شود و در مورد رهبری نیز وی تنها کسی بود که تأکید داشت که باید کسی رهبر شود که توانایی اداره کشور در دوران سختی را داشته باشد و از هر لحاظ دارای مقبولیت عامه همین موارد بود که باعث شد تا وی برای انتخاب شدن آیت‌الله خامنه ای به عنوان رهبر کشور تلاش زیادی را انجام دهد.
- همان گونه که همگان اذعان دارند، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شناسنامه انقلاب بود و باید خدماتش در پیروزی انقلاب و در روند سال‌های بعدی،گرامی داشته شود،اما بعدها این افق و تلؤلؤ کمتر شد و توده ای مردم از وی غافل شدند و اما در اواخر عمر آیت االه هاشمی- حدود ده سال باقی‌مانده از عمر وی- مردم دگر بار اقبال خوبی مردم به این رجل سیاسی نشان دادند و گویا وی کشف دوباره شد و مردم تازه فهمیدند چه گوهری بین‌شان است. به گونه ای که شاهد بودیم از انتخاب آیت الله هاشمی رفسنجانی دررقابت ها و در نماز جمعه به شدت استقبال کردند. علت این تلولو دوباره را چه می‌‌دانید؟
خوب است در این قسمت و در پاسخ به این سؤال یک بیت شعری را بخوانم:
از همه محروم که خفاش بود چون عدو آفتاب فاش بود
همانگونه که در ابتدا ذکر شد، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هیچ گاه برای ارتقای شأن و مقام خودش تلاش نمی کرد و شاهد بودیم که در بسیاری از مواقع از دنیا و قدرت گذشت.چنین ویژگی باعث می شود تا خدا به چنین شخصیتی عزت و جاه دهد و در نزد مردم با مقوبلیت بسیاری به وی ارزش دهد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی دُری گرانبها در کشور بود و در حوزه علمیه و در میان مراجع تقلید صاحب منصب بود. او خود یک مرجع تقلید ، دانشمند و فیلسوف مسلمان بود. بنابراین در یک کلام می توان گت که علت این که جامعه ما همیشه پذیرای آیت‌الله هاشمی رفسنجانی این است که تاریخ به خوبی گواه بر این است که وجود شخصیتی نظیر آیت الله هاشمی در هر دوره برای مردم خیر و برکت به دنبال داشته است.
- در اواخر عمر آیت الله هاشمی،جریانی خاص در تلاش بود تا به مردم این گونه القا کند که میان رهبر معظم انقلاب و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی یک زاویه‌ای به وجو آمده است و به نوعی اختلاف نظر میان آن ها وجود دارد. در حالی که واقعیت ،کاملا مخالف این شایعات است. دلیل اصلی این رویکرد چه بود؟ آیا چنین رویکردی نمی‌توانست برای این باشد که عده ای می‌خواستند با فاصله ایجاد کردن سعی داشتند تا آیت‌الله هاشمی را یک وسیله قرار داده و بتوانند نظام را با خطر و چالش روبه‌رو کنند که پیش‌بینی فروپاشی نظام را تبلیغ بکنند. از نظر شما علت این القا زاویه بین آیت‌الله و نظام چه بود؟
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تا آخرین لحظات عمر پشتیبان مقام رهبری بود و ایشان نیز بر چنین مهمی واقف بودند کما این که نماز ایشان را خود مقام معظم رهبری اقامه کردند. تمام این توطئه ها برای اختلاف افکنی در نظام بود. روزی آقای مرتضی سرمدی، سفیر ایران به من گفتند که رویکرد تفرقه افکنی در میان بزرگان نظام از مدت ها پیش در دستور کار رژیم صهیونیستی و انگلستان بوده است.